Abalaajo

Abalaajo kɛna tɩŋ tɔɔnaɣ ŋga pahayʊ-kɛ kɛ-tɛɛ pee yɔɔ yɔ. Abalaajo tɛɛ pee ana awɛ lʊʊʊ lʊʊʊ. Papɩzɩɣ pɔtɔɔ Abalaajo nɛ lɛŋ yaa poɖoŋgi nɛ nʊm. Abalaajo kʊnɛ kɩlɩʊ sɔzɩŋ kamaɣfɛyɩ kɛ num taa. Abalaajo wɛna hɩla ndɩ ndɩ: ageeta naayɛ taa lɛ payaɣ-kʊ se afanaa ayaba, ɖoli lɛ, payaɣ-kʊ se mʊlʊm ɛyabɩyɛ yaa ɛzɩ sʊtʊ lɩm ɛyabɩyɛ yaa ayaba wena poɖoŋguu yɔ.

Plaintain

Tɔɔnasɩ nzɩ papɩzʊ pesidi Abalaajo taa nɛ pɩwɛɛ camɩyɛ yɔ sɩɖɔɔ nɛ sɩ-taa kɔyɔ: tɩmaatɩ, hɛɛ, awiihɛɛ, kaarɔɔtɩ, kela nɛ pesidina num mbʊ ɛyʊ sɔɔlaa yɔ. Pʊtɔbʊʊ se paa tɔɔnaɣ ŋga papɩzɩɣ pɛsidi Abalaajo taa nɛ pɩwɛɛ camɩyɛ. Papɩzʊ pasɩɩ Abalaajo nɛ kileɖi kɩɩwɛɛkʊʊ ɛlɛ pʊtɔpɔzɩ se pasɩɩ-kʊ yem mbʊ kɔyɔ kɩpɩzɩɣ kɩɖazɩ yaa kibii. Ɛyʊ ɛsɔɔla-kʊ sɩʊ camɩyɛ kɔyɔ, pɩwɛɛ se ɛsɩɩ-kʊ nikaɣ ŋgbaʊ taa yaa ɖenɖe nikaɣ wɛ camɩyɛ yɔ nɛ pʊmʊʊ nikaɣ camɩyɛ yɔ.

Abalaajo tɔnʊʊ wɛ ɛzɩ ɛyabɩyɛ yɔ ɖeiɖei nɛ tʊkaɣ ŋga kɛwɛ pazɩ yɔ lɛ se abalaajo tʊnʊʊ kpɩndaa.

Plaintain seller

Abalaajonaa wɛna tomnasi ndɩ ndɩ: nakʊyʊ kɛ kʊlʊmʊʊ tɩyɛ, lɛɛŋ sɛɛ cahʊʊ ɛzɩ calɩm yɔ, nɩɩyɛ ɖɔɖɔ lɛ ɛwɛ kɩsɛɛmɩm muzulee, nabʊyʊ taa ɖɔɖɔ lɛ abalaajonaa nabɛyɛ caaɣ wɛʊ tɛtʊ yɔ.