Edinbourg sukuli kɩtɛzʊʊ
Edimbourg sukuli kɩtɛzʊʊ, pɩkɛ sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩwɛ Ekɔɔsɩ ɛjaɖɛ taa, patʊlɩ-kʊ pɩnaɣ 1583 alɩwaatʊ ndʊ Edimbourg paɣlaɣ lɔŋ lɔŋ yɔ. Pakalɩ sukulɩ kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩ-taa kɛ sukuli piyaa sɔsɔsɩ nzɩ sɩpɩza lubutu kpɛlɩ lɛɣzʊʊ alɩwaatʊ taa yɔ, kɩ-taa wɛɛ sukuli piyaa pʊɖɔɔ pɩkɩlɩ sukuli naa lalaa kɛ Ekɔsɩ ɛjadɛ taa nɛ kɩwɛɛ sukuli kɩtɛzɩŋ sɔsɔŋ wɛyi ɛwɛ Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ɛjaɖɛ taa yɔ.
Charte royale mana sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɛlɛ Jacques 6 tʊ weyi ɛ-tɛ Ekɔsɩ yɔ hana waɖɛ pɩnaɣ 1582. Ɖɩcɔna kɔyɔ Edimbourg sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ pamaʊ-kʊ yɔ, kɩ-tɛ mbʊ pakpaɣ nɛ pamana-kʊ yɔ lɩna Edimbourg tɛtʊ taa liidiye yɔɔ, kɛlɛ pɩpɩsɩ-kʊ sukuli kɩtɛzʊʊ keekee, nɛ pasɩm-kʊ nɛ hɩɖɛ ɖɩ nɛ yɔ se Tounis Kɔlɛɛzɩ.
Sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩkɛ naananza ŋgʊ Ekɔsɩ ɛjadɛ kɛlɛ alɩwaatʊ ndʊ tɩ-taa lɛ Angletɛrɩ kaawɛna sukuli kɩtɛzɩŋ naalɛ yeke papa yɔ Oxford nɛ Cambridge, patɩŋɛ mbʊ yɔ paawɛ ɖoŋ siŋ. Pʊwayɩ mbʊ yɔ sukuli kɩtɛzʊʊ pɩsɩ lone sɔsɔyɛ nɖɩ ɖɩ-taa pana ñalɩmɩyɛ yɔ mbʊ pʊyɔɔ yɔ kɩ-taa peeɖe panaɣ lɛɣtʊ tɩnaa nɛ luɖaa piŋ kpɛlɩ tʊma sɔsɔna alɩwaatʊ taa. Sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩpɩsɩ sɔsɔʊ kɛ sukuli naa sɔsaa lalaa taa Erɔpʊ tɛtʊ wandamm taa pɩkɔɔ pɩtalɩna sɔnɔ nɛ kɩkɛ weewe sukuli naa hiu hɛkʊ taa sukuli lɛɛkʊ.
Pɩlʊʊ hɔɔlʊʊ taa kpaɣ pɩnaɣ 2013 lɛ ɖɩnaɣ se Edimbourg sukuli kɩtɛzʊʊ kɛ 17 ñɩŋʊ kedeŋga kpeekpe taa. Pɩnaɣ 2009 wɛɛ taa Times Higher Education nɛ QS Top sukuli kɩtɛzʊʊ heyuu-ɖʊ se Edimbourg sukuli kɩtɛzʊʊ kɛ kagbaanzɩ ŋgʊ Erɔpʊ taa nɛ ajɛyɛ kpeekpe kpɛndʊʊ taa kɩkɛ nɛɛlɛ ŋgʊ