Etaazuunii
Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.
Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.
Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Joe Biden nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 46 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Kamala Harris.
Ki-kiɖeÑɔɔzɩ
Caanaʊ tɔmÑɔɔzɩ
Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)Ñɔɔzɩ
Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)Ñɔɔzɩ
Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)Ñɔɔzɩ
Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)Ñɔɔzɩ
Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)Ñɔɔzɩ
Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)Ñɔɔzɩ
PolitikiÑɔɔzɩ
Kewiyisi nɛ ajɛyaÑɔɔzɩ
Kɩ-ɖɩwɛyɛÑɔɔzɩ
Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔÑɔɔzɩ
Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩÑɔɔzɩ
Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔÑɔɔzɩ
Ajɛya lɛɛna yɔɔ politikiÑɔɔzɩ
Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋÑɔɔzɩ
TɔsʊʊÑɔɔzɩ
Mbʊ pʊwɛɛ yɔÑɔɔzɩ
Tɔsʊʊ politikiÑɔɔzɩ
SamaɣÑɔɔzɩ
Samaɣ yɔɔ kandayʊʊÑɔɔzɩ
Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋÑɔɔzɩ
Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]
Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩÑɔɔzɩ
Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊÑɔɔzɩ
Takayɩsɩ nɛ filosofiiÑɔɔzɩ
Nesi tɛɛ tʊmaÑɔɔzɩ
Kuduyuŋ maʊÑɔɔzɩ
Minziiki nɛ aleɣyaÑɔɔzɩ
Tɩzʊʊ tʊmɩyɛÑɔɔzɩ
Ɛsɔ nʊmɔʊÑɔɔzɩ
SɩpɔɔrɩÑɔɔzɩ
Kazandʊ nɛ avema kɩhɛzaÑɔɔzɩ
KʋnʋmɩŋÑɔɔzɩ
Ɛyaa sɔsaaÑɔɔzɩ
Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔÑɔɔzɩ
Ki-nimaɣÑɔɔzɩ
Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛÑɔɔzɩ
ɩcɔna ɖɔɖɔÑɔɔzɩ
TakayɩsɩÑɔɔzɩ
Tɔm lɛɛtʊÑɔɔzɩ
Awayɩ kpasɩÑɔɔzɩ
- ↑ Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.