Kamaŋaɣ kɩsɛɛmaɣ ŋgbɛyɛ

Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ kɛ kedeŋa kpeekpe ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩyakɩ ɛyaa weziŋ ñʊŋ yɔ. Pɩnaɣ 1863 taa ɛyaa tikaɣ nakɛyɛ laba lɩmaɣzɛ nɛ palɩzɩ kamaɣkaɣ kɩsɛɛmaɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ. Ɛyaa mba pɛkɛ Suwiisi ɛjaɖɛ taa ñɩma. Pɛwɛ Suwiisi tɛtʊ ndʊ payaɣ se Genève yɔ tɩ-taa. Pʊ-tɔbʊ se pɛkɛ Genève tɛtʊ taa ñɩma. Ɛyaa mba pa-taa lɛ, ɖɩna ɖajaanaa panɛ : Ɖajaa Gustave Moynier nɛ Ɖajaa Henri Dunant nɛ Ɖajaa Guillaume-Henri Dufour. Ɖajaa Henri Dunant kamʊ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ kandɩyʊʊ lʊɖɛ samtʊ nimiye pɩnaɣ 1901 taa. Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ kɛŋna kedeŋa kpeekpe kajalaɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩlʊkɩ se ɖɩya ɛyʊ wezuu ñʊʊ yɔ. Paha Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ ŋŊgbɛyɛ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ kandɩyʊʊ lʊɖɛ samtʊ nimiye pɩnaɣ 1917 nɛ Pɩnaɣ 1944 nɛ pɩnaɣ 1963 taa. Pɩnaɣ 1996 ñɩŋga taa lɛ, paha ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɔɖɔ kedeŋa kpeekpe ɛyʊ wezuu yɔɔ kandɩyʊ nɛ laŋhɛzɛyɛ yɔɔ lʊbʊ nɛ ayɛya kpeekpe ɖama nɩnaʊ nɛ taabalɩyɛ pɔ-yɔɔ lʊbʊ samtʊ nimiye nɖɩ payaɣ se « Prix Balzan » yɔ.

Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ tɛ tampɔɔ

Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ taa ɛyaa tasɩ ɖɔʊ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, ɛyaa mba palɩzɩ ŋgbɛyɛ nɖɩ yɔ, pɔsɔzɩ pɔ-yɔɔ sɔɔlɩm tɩnaa lɛlaa. Paba ñɛkpɛndɩ ɛyaa nɛɛlɛ (20). Ɛzɩma patɩlɩɣna Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ ? Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ mayaɣ kɔyɔ : pama kamaŋaɣ kɩsɛɛmaɣ pɩsaʊ hɔɔlaɣ kʊhʊlʊmaɣ yɔɔ.

US Navy 100125-N-6266K-238 A Red Cross worker picks up a humanitarian box to give to an earthquake survivor in Port-au-Prince

Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ tʊmɩyɛ ñʊʊ wɛ Genève tɛtʊ taa. Pɩnaɣ 2011 ñɩŋga taa lɛ, ɛyaa mba kamaŋaɣ kɩsɛɛmaɣ ŋgbɛyɛ sɩna kedeŋa kpeekpe taa yɔ, pɛkpɛndɩ ɛyaa kudokiŋ hiu nɛ naalɛ nɛ ɛyaa taŋga (12 500). Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ taa ɛyaa caɣ ajɛya nɩɩnʊwa nɛ hiu taa nɛ pɩɖɛɛ pʊ-yɔɔ. Ɛyaa mba pɛwɛ ajɛya ana a-taa nɛ palakɩ Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ tʊma paa evemiye nɖɩ. Palakɩ-yɛ ɖɔɖɔ ajɛya nɩɩnʊwa nɛ niidozo taa.

Kpaɣ hasɩyaɖɛ fenaɣ pɩnaɣ 2012 taa nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ sɔnɔ yɔ, Ɖajaa Peter Maurer kɛŋnɩ Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ Ŋgbɛyɛ ñʊʊdʊ. Kpaɣ pɩnaɣ 2010 nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ sɔnɔ yɔ, Ɖajaa Yves Daccord cɔŋnanɩ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-tʊma tɩŋa yɔɔ. Ɛlɛ, ɛyaa mba pɛwɛ Kamaŋaɣ Kɩsɛɛmaɣ N̈gbɛyɛ nɔɔ yɔɔ nɛ mba lɩzɩɣna ɖɩ-paɣtʊ nbdɩ ndɩ yɔ, pɛkpɛndɩ ɛyaa nɛɛlɛ (20). Patɩŋa pɛkɛ Suwiisi ɛjaɖɛ taa ɛyaa.