Keɖe kɛna ɛyʊ nɔɔtaa mɔɔyɛ naɖɛyɛ. Mɔɔyɛ nɖɩ nɖɩ kɩlɩna ɖoŋ kɛ ɛyʊ yaa tɛtɛ kpɩna mɔɔ kpeekpe taa. Ɛyʊ nɔɔtaa kela ɖɔɔ nɛ acɔ ɛ-kɩnandʊ kpɛɛɛ nɛ pɩta. Keɖe hʊlʊmaa nɛ nabʊyʊ taa lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ hʊlʊmɩŋ yɔɔ tɩyɛ kɛnɛ.

Teeth by David Shankbone

Kela tosobi kusobu kɛ ɛyʊ yaa tɛtɛt kpɩnɛ nɔɔtaa yem. Hokasi nasɩyɛ wɛɛ nɛ nzɩ sɩtamna keɖe nɛ kɩnandʊ kpam nɛ pɩñɔɔ cɩŋcɩŋ. Ɛyʊ nɔɔtaa kele wɛ tɔm naputozo taa: nɔɔyɔɔ kela wɛɛ nɛ akpenda litozo (8), naanza hayʊ nɛ naanza hadɛ, ɛyʊ woŋgu lɛ ana pɩlɛkɩɣ naʊ; a-cɔlɔ kpam lɛ, naanza wɛɛ nɛ awɛ lɔŋ nɛ awɛ cɔŋŋcɔŋŋ, nɛ awɛ paa kalaaʊ ŋgʊlɛ kɩcɔlɔ; a-wayɩ lɛ kalaaʊ taa kela ñɛwɛna nɛ alɛ kpɛnda nɛɛlɛ (20). Pʊtɔbʊʊ se ɛyʊ sɔtʊyʊ nɔɔtaa nɛ kela hiuwaa naatozo nɛ naalɛ (32).

MandibularLeftFirstMolar08-15-06

Pɛwɛ mbʊ lɛ, pɩtɛkɛ ɛyaa tɩŋga nɔsɩtaa awɛ 32, mbʊ pʊyɔɔ yɔ, nabayɩ nɔsɩtaa wɛ kela lɛɛtɩŋ nɛ pɩ-tɛ ɛya mba, pɔ-nɔsɩtaa kela ɖɛ 32 yɔɔ. Pɩtɛkɛ ɛyaa yaa tɛtɛ kpɩna tɩŋga nɔsɩ taa ɖɔɖɔ kɛ kela wɛɛ. Tɛtɛ kpɩna naayɛ nɔsɩ taa lɛ, kalaaŋ taa kela yeke wɛna.

Gray1003

Kela wɛna wazaɣ sakɩyɛ kɛ ɛyʊ nɔɔtaa yaa ɛyʊ wezu cagʊ taa. Nɔɔ kela sɩŋna-ɩ nɛ tɔɔnasɩ nzɩ ɛcaɣ tɔɔʊ yɔ, ɛsɛtɩɣ-sɩ keɖekeɖe nɛ yee pɩɩsaŋ kɔyɔ, e-kela wena alɛ ñɛwɛ kalaaʊ taa kela cɔlɔ yɔ, alɛ kɛ ɛcɩyʊɣna. Pɩkazɩ nɛ kalaaʊ taa kelɑ yɔ, alɛ kɛ ɛnaŋgʊna tɔɔnasɩ nzɩ. Pɩwɛɛ mbʊ lɛ, kela tɔsɔɔlɩ se nabʊyʊ ɛcɩɩ a-yɔɔ, mbʊ pʊyɔɔ yɔ, ɖipɩz:ɩɣ nɛ ɖɩlɔɔtɩ yaa ɖɩpʊtʊsɩ.