Ketu ɖoho

Ketu ɖoyo yaa mbʊ pakpakɩɣ nɛ palakɩna wonuu ŋgʊ kʊhɔŋ tanɩɩ yɔ, pu- ɖoyo payaɣna Fransɩɩ kʊnʊŋ taa se élastomère. Pʊyʊ kɩhɔm mbʊ potolu-pʊ kulubu yɔ, pʊwɛna 99,9 % pɔɔyaɣ yaa piye 1,A-cis. Pɔɔyasɩ ya ape 1,4-cis yɔ pɛkpɛndɩ 20 000. Ketu hɔŋ camɩyɛ tanɩɩɩ. Tɩwɛna ɖoŋ kpɛlɛkʊʊ ñɩɣyɩŋ wɛtʊ nɛ mbʊ payaɣ se reziliyɛnsɩ (résilience) yɔ sakɩyɛ. Ɛlɛ, mbʊ payaɣ se sɔŋ ɔkɩziizɛɛnɩ (ozone) nɛ tiɔkɩziizɛɛnɩ (dioxygène) yɔ paataŋna ketu ɖoli, pʊ-tɔbʊʊ se peyeki nɛ ketu cɛkɩ yaa tɩwɛɛkʊʊ lɔŋ.

Artistic impression of a the deference between a thermo-set and a thermo-plastic elastomer

Ketu ɖoo kɛ pʊyʊ kulubum yaa wondu kulubutu sakɩyɛ ɖoo. Ketu ɖoo wɛna mbʊ pʊhɔŋ camɩyɛ tanɩɩ yɔ pʊ-wɛtʊ yaa pu-ɖoŋ. Piyuu tɩyɛ tʊ (réticulation) pakpakɩɣ nɛ palakɩna ketu ɖoo. Papɩzɩɣ pɔhɔ ketu ɖoo yaa pɔcɔzɩ-ɩ ɛzɩma ɛyʊ sɔɔlaa yɔ, ɛlɛ, pɩɩcɛkɩ. Payaʊ se ketu yɔ pɩkɛ ɖɔɖɔ mbʊ payaɣ se ketu ɖoo (élastomère) yɔ. Ketu pakpakɩɣ nɛ palakɩna mbʊ pʊhɔŋ yɔ pɩtɩŋɛ payɩ, ɛzɩ pɔpɔla mbʊ yɔ. Ketu ndʊ palakɩna wondu ndʊʊ mbʊ yɔ, tɩ-mayaɣ kɛlɛ «NR».

Ketu ndʊ patolubi-tʊ kulubu yɔ, pʊ-tɔbʊʊ palɩ tɩ-yɔɔ tɛtʊ tɛɛ yem yɔ, tiɖeke koŋ pasɩma sɔnɔ se ndʊʊ lɛ ketu ɖoo.

Panneaux en caoutchouc, neufs, empilés, qui seront posés à un passage à niveau

Kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ ñɩnɩyʊ, sɔsɔ Charles Hanson Greville Williams wɩlɩ pɩnaɣ 1860 ñɩŋa taa se ketu ɖoo kɛ mbʊ payaɣ se poli-isoprenoyiidi (polyisoprénoïde) yɔ. Ñɩnɩyʊ sɔsɔ ɛnɛ ɛkɛ Ŋgilisi tʊ.

Salaŋ fenaɣ kɩyakʊ hiu nɛ naalɛ (12) wiye, pɩnaɣ 1909 ñɩŋa taa palɩzɩ kajalaɣ takayaɣ sɔsɔɔ ŋga payaɣ se «brevet» yɔ se pɛcɛlɩ weyi ɛsɩma ketu kɩbandʊ labʊ yɔ. Kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ ñɩnɩyʊ sɔsɔ Fritz Hofmann lɩzɩna kajalaɣ takayaɣ ŋga. Ñɩnɩyʊ ɛnɛ, ɛlɛ kɛ Caama tʊ.

Paapɩzɩɣ pakpaɣ ketu ɖoonaa nɛ palabɩna aŋwanaa.