Krɩkɛtɩ
Krɩkɛtɩ tomnaɣ taa hayɩsʊʊ aleɣya naayɛ. Pɩkɛna alɣya wena ɛyaa sakɩyɛ pɩzʊ nɛ peleɣyɩ yɔ. Pamakɩ-kʋ nɛ ɖaʋ. Kɩ-pɔza maɖaa hɔlɩŋ nɩɩlɛ, paa hɔlʋʋ ŋgʋ maɖaa kpɛnda hiu nɛ kʋɖʋm. Pamakɩ-kʋ kadaɣ taa, nɛ kadaɣ ŋga kɛwɛ kulukulu ɛzɩ yaɖɛ yɔ. Kadaɣ kanɛyɔ, kɔyɔ nɛ n̄ɩtʋ ndʋ paya tʋ size kaazɔɔ yɔ. Kɛ-hɛkʋ taa nɛ lone nɖɩ ɖɩwalanzɩ tala mɛta waa nɛɛlɛ ɖalakɩŋ taa mbʋ yɔ.
.jpg)
Papazʋʋ aleɣya anaa lɛ, paa hɔɔlʋʋ ŋgʋ lɛ kɩ-cɛyʋ kɩ-tɩ se kʋɖʋzɩ lɛkʋʋ kpaaɖɛ. Paa hɔɔlʋʋ ŋgʋʋ lɛ, kɩwɛna maɖaa naalɛ kadaɣ taa. Hɔɔlʋʋ ŋgʋ kʋɖʋzʋʋ kpaala a-ɖɔɔ yɔ, ŋgʋ wabɩna. Maɖaa tɩŋga wɛʊ kadaɣ taa nɛ palʊ naalɛ naalɛ kɛ hɛkʊ taa ɖenɖe pasɩ kpoŋgbolonaa yɔ. Paapazʊ mabʊ ɛlɛ, pɔlɔʊ pombo ŋgʊ pamakɩna ɖaŋ yɔ hɛkʊ taa. Mba pɩkaza-wɛ yɔ, paɖaŋgʊ se lalaa ɛtaaɖʊ-wɛ.
Ɖooo ɛlɛ, aleɣya anɛ aakɛ ɛzɩ piya acama aleɣya yɔ kɛ Aŋglɩtɛɛrɩ taa. Pɩnzɩ 1300 taa, Aŋglɩtɛɛrɩ taa wiyau pɩyalʊ Édouard II keleyaɣ aleɣya naayɛ nɛ añɔtɩna krikɛtɩ kʊnɛ kpam, ɛlɛ nɔɔyʊ ɛɛsɩŋ se ana kɛ papɩsɩna mbʊ yaa ɛzɩma. Ɛlɛ, Fransɩ ɛjaɖɛ taa kɛ pana takayaɣ nakayɩ nɛ ka-taa lɛ, pɔyɔɔdɩ aleɣya anɛ a-tɔm. Pɩkɛna pɩnaɣ 1478 ɛlɛ wiyau sɔsɔ Louis XI kɛ paama-kɛ nɛ pɔpɔzʊ-ɩ nabʊyʊ.