Pɩɣa kɛ ɛyʊ weyi ɛtaatɩɩpaɣlɩta se ɛla nabʊyʊ kɛ eɖeke yɔ. Pʊtɔbʊʊ se pɩkɛna kɩcɛyʊʊ se pɔcɔna pɩɣa yɔɔ camɩyɛ nɛ kapɩzɩ kala ɛyʊ. Pɩtɛkɛ cɛjɛnaa ɖekɛ cɔŋnana pɩɣa yɔɔ. Cɛjɛnaa yeke ɛɛpɩzʊ pawɩlɩ pɩɣa ɛjaɖɛ yɔɔ lɔŋ nɛ pɛmɩɩ. Samɣ ŋga kɛwɛ pɩɣa cɔlɔ yɔ kaɖʊ nesi pɩɣa lɔŋ sɩɩzʊ hɔɔlʊ taa. Ketɛŋga kpeekpe yɔɔŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna pɩɣa alafɩya yɔɔ yɔ, kalɩzʊ pɩɣa tɔbʊʊ se pɩɣa kɛna ɛyʊ weyi palʊla-ɩ cɩɩɩ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩna pɩnzɩ hiuvnɛ litoozo yɔ.

Ɛlɛ pɩtɛkɛ kpɛlɛkɩtʊ pɩlɩŋ tɩŋga taa kɛ pɔyɔɔdʊ pɩɣa tɔm kɛ mbʊ yaa kɩmaŋ. Nabʊyʊ taa lɛ pitu paazʊ lʊlʊʊ evemiye wiye pɩkɔɔ pɩsɩɩna kapaaza yɔɔdʊ pɩtalɩ se kɛkɛ pɩɣa eveleɣa. Yaa ɖɔɖɔ pɩpaazʊna pɩcatʊ pɩsɩɩna se ɛtala ɛ-waɖɛ tʊmɩyɛ labʊ. Pɩnzɩ nzɩ sɩsɩ ñɛwɛ ndɩ ndɩ paa ɛjaɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa. Mbʊ mbʊ pɩɣa lakɩ yɔ pɩlɩɣna ka-ñɩma nɛ mba pɛwɛ kɔcɔlɔ nɛ pata yɔ nɛ pazɩ pazɩ lɛ kapaɣlɩna lɔŋ ɩnʊ. Pɩocatʊ kɛna alɩwaatʊ ndʊ pɛkpɛlɛkʊ pɩɣa lɔŋ yɔ.

Pʊyɔɔ lɛ pɩkɛna kɩjɛyʊ se pataala pɩɣa tɛ lɔnsɩnɖɛ nɛ ŋjɛgbɛlɩ yaa aleɣya. Ɖeɖe nɛ sɔnɔ pɩkɛna kɩjɛyʊ se paa weyi lɛ ewona ɛ-pɩɣa sukuli ɛlɛ ppɩtɛkɛ pɩtɩŋga pɛkpɛndʊ kpɛm nɛ pawɩlɩ pɩya. Pɩya tɛ sukuli wɛna kɩ-ndɩ nɛ sɔsaa ñɩŋgʊ. Sukuli ñɛkɛna ɖɔnɛ nɖɩ ɛyʊ tɩŋʊna nɛ ɛsɔzʊ yaa ɛhaɣ lɔŋ, lɛɛtʊ yaa tɩlɩtʊ, ɛsɩnda wobʊ, waɖɛ yaa ɖoŋ se pɔñɔɔzɩna pɩɣa nɛ kaakɔɔ kapaɣlɩ nɛ kala ɛyʊ yɔ. Ajɛya naayɛ taa, pɩkɩlɩna Afrika ajɛya nɛ Azii ñɩna taa, paawokina piya sakɩyɛ kɛ sukuli yaa ɛzɩ powokina-wɛ lɛ, palabɩ-kʊ ñɩɩɩ yem nɛ peyele.

Keteŋa kpeekpe ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna piya nɛ sɩ-ɛsɩnda wobu nɛpayaɣ-ɖɩ se UNICEF yɔ, ɖɩtɔŋ se pɩnaɣ 2011 taa pɩya nzi potowona sukuli yɔ sɩkpɛnda ɛkpɔŋ 57 piyele Afrika taa lɛ pɩyaɛzɩ nɛɛlɛ kɛ mɔinɩʊ yɔɔ tatɩɩɖʊʊ naŋgbaŋgaɣ kɛ sukuli taa yaa palɩwa pataatɩɩtɛm kɔɔnaɣ sukuli. ONU ñanaa se keteŋa kpeekpe yɔɔ lɛ, yoŋ lakɩ nɛ piya nzi sɩɩtasʊ wobu sukuli yɔ sɩkpɛnda ɛkpɔŋ 28. Mbʊ pʊyɔɔ yɔ sɔɔndʊ wɛ paanɩ nɛ piya mɩlɩm sɩ-kʊzʊ kɛ sukulinaa taa. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ kʊñɔndʊtʊ, piya tʊma ɖoŋ ñɩna ɖʊʊ yaa samaɣ maɣmaɣ ɖɔnɛ piya cɔlɔ ɛɛhaɣ-wɛ nɔmɔʊ se siwolo sukuli.