Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Changement de nom de catégorie
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens
Caŋa 2:
[[File:20130501 JTA276 JA8597.jpg|thumb|20130501 JTA276 JA8597|Ɛsɔdaa lɔɔɖɩyɛ]]
 
Latin[[Latɛŋ kʊnʊŋ]] taa lɛ payaɣ se “aviation” yɔ, pʊtɔbʋʋsepʊtɔbʋʋ se “sɩmaɣ lakaɣ”. Pɩnaɣ 1863 kɛ Gabriel de La Landelle calɩ tɔmbiye nɖɩ lɩzʋʋ. Tɔmbiye ɖɩnɛ ɖɩwɛ takayaɣ ŋga payaɣ se “Aviation ou navigation sans ballon” yɔ ka-taa. Ka-taa lɛ, pɔyɔɔdʋʋ Jean-Marie Le Bris tɛ ɛsɔdaa kʊyʊʊ tɔm. Ɛkɛcaɣ anasayɩ ñɩɣyʋʋ nakʊyʊ taa nɛ kɩkakɩla heelim kɛ yʊŋ nɛ ɛkʊyɩ ɛsɔtaa tɩɩɩ nɛ ɛɖɛɛ.
Pɩnaɣ 1875 kɛ Clément Ader lɩzɑlɩza tɔmbiye nɖɩ payaɣ se “Ɛsɔdaa lɔɔɖɩyɛ” yɔ se ɛkɛdɩna wonuu ŋgʊ kɩpɩzɩɣ nɛ kʊkʊyɩ ɛsɔdaa yɔ. Kpaabgaa mbʊ lɛ, elu ñɩɣyʊʊ nakʊyʊ kɛ pɩnaɣ 1890 kɛ [[aloma fenaɣ]] 9 ñɩŋgʊ wiye nɛ ɛyaa-kʊ se “Eole” nɛ ɛkʊyɩna-kʊ ɛzɩ mɛta naa nɩɩnɩwa ɛsɔtaa nɛ pɩcɔ etii. Ɛ-hama lakasɩ nzɩ, sɩmaɣna eɖeke, eteyele se nɔɔyʊ ɛtɩlɩ-sɩ; mbʊ pɩyɔɔ yɔ, pɩɩkɛna mɛɛsaɣ tɛɛ tɔm ntʊ tɩhʊzaɣ peeɖe tɛ sɔɔjanaa yɔɔ yɔ.
 
Clément Ader ñaɣ pana nɛ ɛtasɩ ɛsɔtaa lɔɔɖɩyɛ naatozo ñɩnɖɛ lʊbʊ [[aloma fenaɣ]] 14 ŋga pɩaɣpɩnaɣ 1903. Ɛsɔtaa lɔɔɖɩyɛ ɖɩnɛ, ɖɩɖɩ ñapɩzɩɣ ɖɩkʊyɩ ɛsɔtaa ɛzɩ mɛta naa 300 yɔ.
 
Alɩwaatʊ ndʊ tɩ-taa ɖɔɖɔ kɛ Otto Lilienthal luba ɛsɔtaa lɔɔɖɩyɛ naɖɩyɛ. Ɖɩnɛ ɖɩndɩ kpem: kpatala kɛ ɛlɛ kpaaɣ nɛ ɛhɔkɩ kpootu ɛzɩɩ acaɣ ñɛyɩtʊ yɔ nɛ ɛɖʊ mootɛɛɖɩ kɛ pɩ-taa. Lɔɔɖɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩɖɩ yɔ, pɩpɔzɩɣ se pɩkɛna piyaɣ ŋga kakʊya ɛzɩ mɛta naa nɛɛlɛ yɔ. Ɖɩpɩzaa nɛ ɖɩkʊyɩ ɛsɔtaa nɛ pɩtalɩ mɛta naa 400 yɔ.