Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Atticmaker (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
category added
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Liens
 
Caŋa 1:
Kɩpaazɩɣ tɔm: [[lakɩŋ fenaɣ]] 5 pɩnaɣ 1946
 
Lakɩŋ fenaɣ kagbanzɩ5 klɛ pɩnaɣ 1946 kɛ Westminster College de Fulton, Missouri taa kɛ [[Winston Churchill]] kpaɣ tɔm nɛ ɛyɔɔtɩtʊ taa kɛ ɛlɩza kacalaɣ taa kɛ tɔm ndʊ payaƴ se "Rideau de fer" yɔ tɩlɩwa. [[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ|Britannique]] ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ ɛnʊ ɛyɔɔda se kpaɣ nɛ Stettin, Baltique taa nɛ ŋgɔɔ ŋsɩɩnaTriesteŋsɩɩna Trieste, QdriatiqueAdriatique taa; rideau de fer nakʊyʊ tɩba nɛ kɩkaɣ kedeŋga yɔɔ. Ɛyɔɔda tɔm nɛ eseɣti [[Eerɔpʋ|Europe]] tɛtʊ kpeekpe taa samaɣ se kañaɣ pana nɛ kalʊbɩna ko-koyindu pale nɛ kɛwɛɛ ka-tɩ yɔɔ démocratie[[Temokraasii|tɛmokraasii]] wɛɛ pɛ-hɛkʊ taa. Paa nɛ Churchill tatasɩ kɛʊ Premier ministre kɔyɔ, ɛ-tɔm ŋdʊ tɩtala pale nɛ pɩkɛna kacalaɣ Pombo kɛ Tɛndɛŋga tɛɛ you tɔm.
 
Harry Truman lɩmaɣza: [[salaŋ fenaɣ]] pɩnaɣ 1947
 
Lakɩŋ fenaɣ 12 kɛ pɩnaɣ 1947 kɛ ajɛya ñɔɔŋ tɩnaa ketiizaɣ sɔsɔwa nakɛyɛ ɖeɖe kɛ Amerika taa kɛ Harry Truman lɩza lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ nɛ ɛtɔɔ se pɩwɛɛ se pala mbʊ ɛnʊ yaɣ se "containment" (endiguement) yɔ. Ɛla lɩmaɣza ɖɔɖɔ se pɩwɛɛ se pasɩna Europe ajɛya taa ñɩma nɛ paha-wɛ liidiya sakɩyɛ nɛ pɩsɩna-wɛ nɛ pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ. Ɛ-lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ, ɖɩ-taa sɩŋŋŋ lɛ, URSS wɛna ɖoŋ weyi ajɛya sakɩyɛ yɔɔ yɔ nɛ Europe ñɩna kɛ pɛwɛɛ nɛ pɔcɔŋgɩɣ payɩ mbʊ yɔ. Pɩlaba mbʊ lɛ, pañɩɣ nesi nɛ paɖʊ mbʊ payɑɣ se plan Marshal yɔ. Kpaagba mbʊ lɛ, URSS ñalɩzɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩkɩlɩ Amerika ñɩma ñɩnɖɛ yɔ, nɛ payaa-ɖɩɖɩ se rapport Jdanov.
 
Jdanove tɔm: [[salaŋ fenaɣ]] pɩnaɣ 1947
 
Truman kɔsɔɔlaa se pɛkpɛndɩ kpɛm nɛ pɩsa nɛ pɛwɛ ɖɔŋ nɛ palʊbɩna koyindu lɛ, Jdanov ñama ɛ-takayaɣ nɛ ɛwɩlɩɣ kaɣlaɣ URSS wɛ wɛɖɩɣ ŋgʊ yɔ. Ɛ-lɩmaɣza ana, patatɩɩmʊ-yɛ paa ñɩɩ nɛ pɩwɛɛ se lɛlɛɛ yɔ ɛɖaɣnɩɣ naayɛ lɩzɩʊ nɛ ɛyɔɔdɩ SovietiqueSoviyetiki wɛ mbʊ pɩ-taa yɔ. Se pɩwɛɛ se mbʊ payaɣ se PC waa yɔ, pɛcɛyɩ pa-tɩ nɛ tuuɖe taa peeɖe cɛyɩ camɩyɛ cɩŋ nɛ piwobina nɛ Kominform yɔɔ.
 
Palɩzɩɣ Kominform: [[aloma fenaɣ (]] pɩnaɣ 1947
 
Europe nɔsɩ yɔɔ cɔnɩyaa mba payaɣ se PC waa yɔ, paya-ɖama nakʊ nɛ pekpeɣli Pologne[[Pɔlɔɔñɩ]] tɛtʊ taa nɛ pakpaɣ lɩmaɣza se pala ndʊ nayʊ Jdanovɩ yɔɔda yɔ nɛ pana, nɛ petizi nɛ palɩzɩ Kominform. Ɖooo lɛ, ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛɛ yɔ, nɖɩ payaɣa se Komintern; nɛ pɛlɛɣzɩ nɛ pakpaɣ Kominform. Paa ndɩ ɖɩnɛ ɖɩ-lɩmaɣza ndɩ ndɩ. Mbʊ Jdanov lɩmaɣza ñɔɔ.Kominform kʊnɛ, kɩ-lɩmaɣza tʊ camɩyɛ kpayɩ kpayɩ. Pɩtatasɩ kɛʊ se ajɛya ndɩ ndɩ yem kɩ-kpɛndɩɣna . Ajɛya wena apɩzɩɣ nɛ awɛɛ pɩ-taa yɔ pɩpɔzɩɣ se ɖɩkɛ EuropeErɔpʋ keteŋga taa ɛjaɖɛ. Weyi ɛlɩza lɩmaɣza ana yɔ, ɛ-taa taawɛɛ leleŋ nɛ France[[Fransɩɩ]]Itali[[Itaalii]] mbʊ pʊyɔɔ yɔ, ɛcoɔŋna se ajɛya ana, ana ajɛya lɛɛna akpeliɣ nɛ pɔyɔɔdɩ ndʊ pɩɩwɛɛ se pɩkɛ pɛ-tɛ mɛɛzaɣ tɛɛ tɔm yɔ. Komintrn ŋgʊ kɩɩwɛɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩna Staline[[Joseph Staline|Staline]] sɩba. Kɩ-tɛ wazaɣ kaakɛnaa se pɔcɔna camɩyɛ nɛ pana se EuropeErɔpʋ ajɛya tɩŋga ɖɔŋ ɖeu kɛ Moscou[[Mɔsɩkʊʊ|Mɔsɩkʋʋ]] tɛ politka yɔɔ yaa we. Palɩzɩɣ Kominformyɔ, pɩtɛma, lɛɛlɛ pɔtɔsɔɔlɩ se pana pɛ-ŋg bɛƴɛ taa kɛ Yougoslave yaa mba pɛwɛɛ nɛ paɖɩɩna lɔŋ tʊ Tito lɩmaɣza yɔɔ yɔ.
 
[[Category:!Main category]]