Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
ñc 5 révisions importées : Importing from Incubator
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens
Caŋa 1:
[[File:Election MG 3460.JPG|thumb|Election MG 3460]]Tɔmbiye Temokraasii lɩna Grɛɛkɩ[[Krɛkɩ kɩbɩnʊʊ kʊnʊŋ|Krɛkɩ]] taa. Payaɣ-ɖɩ nɛ kʋnʋŋ ŋgʋ kɩ-taa se " ''dēmokratía "'', pʋ-tɔbʋʋ se samaɣ tɩna kewiyaɣ. Tɔmbe naalɛ kpɛndɩna nɛ apɩsɩ kʋɖʋmɖɩyɛ. Kajalaɣ ñɩnɖɛ yɔ " dêmos", pʋ-tɔbʋʋ se "samaɣ". Naalɛ ñɩnɖɛ yɔ " krátos", pʋ-tɔbʋʋ se "ɖoŋ" yaa kewiyaɣ yaa ɖɔɖɔ se " kratein", pʋ-tɔbʋʋ se "ñazʋʋ".
Temokraasii
Tɔmbiye Temokraasii lɩna Grɛɛkɩ taa. Payaɣ-ɖɩ nɛ kʋnʋŋ ŋgʋ kɩ-taa se " dēmokratía ", pʋ-tɔbʋʋ se samaɣ tɩna kewiyaɣ. Tɔmbe naalɛ kpɛndɩna nɛ apɩsɩ kʋɖʋmɖɩyɛ. Kajalaɣ ñɩnɖɛ yɔ " dêmos", pʋ-tɔbʋʋ se "samaɣ". Naalɛ ñɩnɖɛ yɔ " krátos", pʋ-tɔbʋʋ se "ɖoŋ" yaa kewiyaɣ yaa ɖɔɖɔ se " kratein", pʋ-tɔbʋʋ se "ñazʋʋ".
 
Temokraasii kɛna [[Politiki tɩlɩyɛ lɩmaɣza|politiki]] lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩtɔŋ se samaɣ tɩna kewiyaɣ, se pɩtɛkɛ ɛyʋ kʋɖʋm yaa politiki ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ ɖeke pʋwɛɛ se ɖɩɖɔkɩ kewiyaɣ. Toovenum lɛ, payaʋ yem se ɛyʋtʋ yɔ, pɩtɛkɛ samaɣ mmi pahaɣ ɛyʋtʋ ndʋ.
[[File:Election MG 3460.JPG|thumb|Election MG 3460]]
 
[[File:43. Bundesparteitag der SPÖ (15716953388).jpg|thumb|43. Bundesparteitag der SPÖ (15716953388)]]
Temokraasii kɛna politiki lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩtɔŋ se samaɣ tɩna kewiyaɣ, se pɩtɛkɛ ɛyʋ kʋɖʋm yaa politiki ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ ɖeke pʋwɛɛ se ɖɩɖɔkɩ kewiyaɣ. Toovenum lɛ, payaʋ yem se ɛyʋtʋ yɔ, pɩtɛkɛ samaɣ mmi pahaɣ ɛyʋtʋ ndʋ.
 
Etats Unis[[Etaazuunii|Etaazunii]] ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ hiunɛloɖodʋhiu nɛ loɖo dʋ, Ɖajaa Abraham Lincoln, tɔŋ se, "Temokraasii kɛ samaɣ tɩtɩŋɛ lɩzʋʋ ko-komina ka-tɩ yɔ. Etats Unis ɛjaɖɛn̄ʋʋdʋɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ ɛnʋ, ɛcaɣ kpelaɣ yɔɔ pɩnaɣ 1860 nɛ puwolo pɩsɩɩna pɩnaɣ 1865 ñɩŋga taa. Mbʋʋ ɖɔɖɔ Fransɩ[[Fransɩɩ]] kewiyaɣ kagbaanzɩñɩŋgakagbaanzɩ ñɩŋga tɔma se tɔmbiye Temokraasii kɛnaa. Pɩnaɣ [[1958]] ɛjaɖɛ ɛjaɖɛbaɣtʋpaɣtʋ lɩzʋʋ nʋmɔʋ taa Fransɩ kewiyaɣ ŋga kɔtɔma mbʋ. Toovenum lɛ, tɔmpiye "Temokraasii" tɔbʋʋ kɛlɛ.
 
[[File:43. Bundesparteitag der SPÖ (15716953388).jpg|thumb|43. Bundesparteitag der SPÖ (15716953388)]]
 
Paa mbʋ yɔ, Temokraasii wɛnɩ tɔbɩŋ ndɩ ndɩ. Paa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩɛna ɖɩ-kewiyaɣ lɩmaɣza. Pʋ-yɔɔ pɩnaɣ keɣlee se paa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-kewiyaɣ tɔŋ ka-tɩ se, Temokraasii lɩmaɣzɛ yɔɔ kɔɖɔŋ. Mbʋ yebina nɛ halɩ nɛ sɔnɔ, tɔmbiye "Temokraasii" wɛɛna tɔbɩŋ ndɩ ndɩ nɛ pɩkɛna se paa ɛjaɖɛ nɖɩ'lɛ ɖɩwɛna ɖɩ-tɔbʋʋnɩʋ. Ɖɩkpaɣ ɛzɩ mayʋ Jean-Jacques Rousseau yɔ, ɛlɛ tɔŋ se nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ pɩnɩɣzɩna kewiyaɣ, pʋ-yɔɔ lɛ, nabʋyʋ ɖɔɖɔ piciɣdi-kɛ. Ɛtɔŋ se Temokraasii kɛ ɛyaa tɩŋa sɔɔlɩm nɛ nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩkɛna ɛyaa tɩŋa sɔɔlɩm.