Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens, photos
orthographe et contenu
 
Caŋa 1:
[[Fichier:Challenger_explosion.jpg|vignette|Challenger explosion]]
[[Fichier:US_Navy_020712-N-5471P-010_EOD_teams_detonate_expired_ordnance_in_the_Kuwaiti_desert.jpg|vignette|US Navy 020712-N-5471P-010 EOD teams detonate expired ordnance in the Kuwaiti desert]]
Mɩzʋʋ yaa kɩmɩzʋʋ kɛna kɛlɛʋ pɩyʋ pɩsʋʋ. Pɩpɩzʋʋ pɩkɛ pɩyʋ kʋɖʋmʋm yaa sakɩyɛ pɩyʋ. Pɩyʋ mbʋ, pɩkɛ wondu kɩmanam (métau) ɛzɩ-ɩ payaʋ nɛ fransɩ kʋnʋŋ taa size "matériaux" yɔkɩmanaʋ. Wonu kɩmanaʋ ŋgʋ, kɩkɛ wonu ŋgʋ kʋɖoŋ ɛkɩla lɛɛkʋ nɖɔ mɩzʋʋ (explosion) lakɩ yɔ.
 
Wonu kɩmamanaʋ (métau) ŋgʋ, pɩcɔ kiyele nɛ mɩzʋʋ laa lɛ, kɩcalʋʋna pɩsʋʋ heɣlim (gaz) kɛnɛ. Alɩwaatʋ ndʋ pɩkɩlʋ pɩsʋʋ heɣlim lɛlɛɛlɛɛlɛɛ yɔ, pɩkɛna alɩwaatʋ ndʋ ɖɛlɛsʋ n̄ɩɣʋ wonu ŋgʋ kɩpɩsʋʋ lɛɛlɛɛ wɛʋ ɖoŋ yɔ.
 
Mɩzʋʋ wonu kɩmamanaʋ ŋgʋ, kɩhɔŋ kɩ- nɛ kɩwɛ ɖeyi ɖeyi nɛ n̄azʋʋ ɛzɔkɩyɛ tɩyɛ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, kɩhɔŋ kɩcɔlɔ kiŋ nɛ heɣlim mbʋ payaɣna fransɩ kʋnʋŋ taa size "déflagrant" yaa "détonant" yɔ. Peeɖe pɩmɛʋ ɖoŋ nɛ pɩcɛlɛ wilitu yaa tilitu natʋyʋ.
 
Pɔcɔlʋʋ mɩzɩtʋ yaa kɩmɩzɩtʋ wɛtʋ ndɩ ndɩ taa pɩlɩɩna paa mɩzɩtʋ ndʋ lɛ ti-ɖoŋ lakasɩ taa. Mɩzɩtʋ natʋyʋ hɩla kɔyɔ nɛ [[Fransɩɩ kʊnʊŋ|fransɩ kʋnʋŋ]] taa : déflagration, nɛ détonation, nɛ onde de choc, détonateur yaa explosif brisant.
Caŋa 11:
== Mɩzɩyʋ (explosif) ==
[[Fichier:Dynamite-5.svg|vignette|Dynamite-5]]
Mɩzʋʋ kɛna lɛɛzɩtʋ kpɛdɛ kpɛdɛ wonu kɩmamanaʋ nakʋyʋ kʋɖʋmʋʋ yaa ɖɔɖɔ ɛzɩ-ɩ wondu sakɩyɛ n̄ɩndʋ natʋyʋ ɖɔɖɔ yɔ. Wonu kɩmamanaʋ ŋgʋ, kɩ-pɩzʋʋ kɩkɛ cʋʋ pɩyʋ. Mizʋʋ yekina nɛ wonu kɩmamanaʋ yaa cʋʋ pɩyʋ pɩsɩ pɩpɩsɩ-ɩ wonu ndɩ ŋgʋ nakʋyʋ.
 
Ɛlɛ wonu lɛɛkʋ kɩpɩsʋʋ kʋnɛ, kɩ-tɛ paɣlɩka kɩla wonu kɩpɩnʋʋ tɛ paɣlɩka. Ɖɩtaasɔɔ size pɩ-tɛ wɛtʋ wɛ ɛzɩ-ɩ heɣlimaɣ (gaz) yɔ. Ɛzɩma ɛnʋʋ sɩzɩ wonu kɩpɩsʋʋ ŋgʋ kɩlɛɛzʋʋ wɛ lɛɣlɛɣ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩtɛ wonu ŋgʋ kɩtɛŋ yaa kɩwɛɛkʋʋ lɔŋ ɖɔɖɔ lɛɣlɛɣ.
 
Wonu kɩpɩsʋʋ yaa kɩlɛɛzʋʋ kʋnɛ, kɩ-tɛ miŋ saʋʋ nɛ ɛsɔkaɣ n̄ɩɣʋʋ pamakʋʋna ɖama ɖeyi ɖeyi lɛ kɛ mɩzʋʋ lakɩ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa mɩzʋʋ lakɩ ɛlɛ, ŋnɩɣ kɔkɔɖɛ yaa wilitu ɖoŋ yɩndʋ natʋyʋ. Pʋtɔʋ nɛ ɛsɔɔdaa kiŋ ɖoŋ nɛ mba pɔyɔtɩna pɩ-tɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, panɩɣ pɩ-tɛ tiliuu.