Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens
Caŋa 1:
Kedeŋga kpeekpe you kɩlɛlʋʋ lɩ [[salaŋ fenaɣ]] kɩyakʋ kajalaɣn̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ [[1939]] taa. Poyo-kʋ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩna salaŋ fenaɣ kɩyakʋ naalɛn̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ [[1945]] taa. Pʋ-tɔbʋʋ se, kedeŋga kpeekpe sɔɔjanaa kpaɣ hɔzɩŋ ɖama yɔɔ pɩnzɩ loɖo mpilim. Kedeŋga kpeekpe ajɛya tɛyɩ a-tɩ huwa naalɛ taa nɛ ayou nɛ ɖama. Payaɣ kajalaɣ huuye se "Alliés" waa nɛ naalɛ n̄ɩnɖɛ se "Axe" ajɛya.
 
'''Atulisa kedeŋga kpeekpe you kɩlɛlʋʋ ŋ́gʋ?'''
Pɩdacalɩ yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kedeŋga kpeekpe kajalaɣ you sɔsɔʋ kalaba nɛ kɩtɛ lɛ, pana se "Axe" ajɛya kotulisina you ŋ́gʋ. Pʋ-yɔɔ Ajɛya kpeekpe Kɩgbɛndʋʋ Ƞgbɛyɛ, "SDN", ɖʋ paɣtʋ se "Axe" ajɛya ɩn̄ɔɔzɩ mbʋ mbʋ you ŋ́gʋ kɩlaba nɛ pɩwɛɛkɩ yɔ pɩtɩŋga payɩ. Pɛpɛlɩ-yɛ ɖɔɖɔ'ɔ kɩma ndɩ ndɩ sakɩyɛ. Paɖʋ-yɛ paɣtʋ ɖoŋn̄ɩndʋ ndɩ ndɩ ɖɔɖɔ. "Axe "ajɛya ana, akizi paɣtʋ ndʋ paɖʋ-yɛ mbʋ yɔ tɩ-yɔɔ ɖɔm. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, Allemagne, Italie nɛ Japon pa-ajɛya n̄ʋŋdɩnaa kɔsɔɔla kpem se pamʋ ajɛya lɛɛna tɛtʋ nɛ pawalanzɩ pa-n̄ɩna. Peeye you paɣzaa.
 
Pɩdacalɩ yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kedeŋga kpeekpe kajalaɣ you sɔsɔʋ kalaba nɛ kɩtɛ lɛ, pana se "Axe" ajɛya kotulisina you ŋ́gʋ. Pʋ-yɔɔ Ajɛya kpeekpe Kɩgbɛndʋʋ Ƞgbɛyɛ, "SDN", ɖʋ paɣtʋ se "Axe" ajɛya ɩn̄ɔɔzɩ mbʋ mbʋ you ŋ́gʋ kɩlaba nɛ pɩwɛɛkɩ yɔ pɩtɩŋga payɩ. Pɛpɛlɩ-yɛ ɖɔɖɔ'ɔ kɩma ndɩ ndɩ sakɩyɛ. Paɖʋ-yɛ paɣtʋ ɖoŋn̄ɩndʋ ndɩ ndɩ ɖɔɖɔ. "Axe "ajɛya ana, akizi paɣtʋ ndʋ paɖʋ-yɛ mbʋ yɔ tɩ-yɔɔ ɖɔm. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, Allemagne[[Caama]], Italie[[Itaalii]]Japon[[Sapɔŋ]] pa-ajɛya n̄ʋŋdɩnaa kɔsɔɔla kpem se pamʋ ajɛya lɛɛna tɛtʋ nɛ pawalanzɩ pa-n̄ɩna. Peeye you paɣzaa.
Ɖooo [[hasɩyaɖɛ fenaɣ]], kɩyakʋ hiu nɛ lutozo (18) pɩnaɣ 1936 taa you paɣzɩ [[Ɛsɩpaañɩ]] ɛjaɖɛ taa. [[Hasɩyaɖɛ fenaɣ]] kɩyakʋ lʋbɛ (7) n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1937 taa lɛ, you lɩɩ Chine nɛ Japon pa-ajɛya hɛkʋ taa. Salaŋ fenaɣ kajalaɣ kɩyakʋ n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1939 taa lɛ, you lɩɩ [[Pɔlɔɔñɩ]] ɛjaɖɛ taa. Pologne you ŋ́gʋ kɩlɩna nɛ ajɛya sɔsɔna sʋʋ you taa. Ajɛya sɔsɔna ana, ana'a yɔ: Fransɩ nɛ "Royaume-Uni" nɛ ajɛya cikpena kpeekpe wena ajɛya sɔsɔna naalɛ ana acɔŋna a-yɔɔ yɔ. Salaŋ fenaɣ kɩyakʋ naadozon̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1939 taa ajɛya sɔsɔna anɛ asʋ you sɔsɔʋ ŋ́gʋ kɩ-taa. URSS ɛjaɖɛ n̄asʋ kɩ-taa pɩnaɣ 1941 taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Allemagne kʋyɩ ɖɩ-yɔɔ. Etaazuunii n̄asʋ kɩ-taa saŋgayɩŋ fenaɣ kɩyakʋ lʋbɛn̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1941 taa ɖɔɖɔ. Pɩlaba se you taɣna kedeŋa kpeekpe ajɛya tɩŋga lɛ.
 
Ɖooo [[hasɩyaɖɛ fenaɣ]], kɩyakʋ hiu nɛ lutozo (18) pɩnaɣ [[1936]] taa you paɣzɩ [[Ɛsɩpaañɩ]] ɛjaɖɛ taa. [[Hasɩyaɖɛ fenaɣ]] kɩyakʋ lʋbɛ (7) n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ [[1937]] taa lɛ, you lɩɩ Chine[[Siini]] nɛ Japon pa-ajɛya hɛkʋ taa. Salaŋ fenaɣ kajalaɣ kɩyakʋ n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1939 taa lɛ, you lɩɩ [[Pɔlɔɔñɩ]] ɛjaɖɛ taa. Pologne you ŋ́gʋ kɩlɩna nɛ ajɛya sɔsɔna sʋʋ you taa. Ajɛya sɔsɔna ana, ana'a yɔ: Fransɩ nɛ "Royaume-Uni" nɛ ajɛya cikpena kpeekpe wena ajɛya sɔsɔna naalɛ ana acɔŋna a-yɔɔ yɔ. Salaŋ fenaɣ kɩyakʋ naadozon̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1939 taa ajɛya sɔsɔna anɛ asʋ you sɔsɔʋ ŋ́gʋ kɩ-taa. URSS ɛjaɖɛ n̄asʋ kɩ-taa pɩnaɣ 1941 taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Allemagne kʋyɩ ɖɩ-yɔɔ. Etaazuunii n̄asʋ kɩ-taa saŋgayɩŋ fenaɣ kɩyakʋ lʋbɛn̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1941 taa ɖɔɖɔ. Pɩlaba se you taɣna kedeŋa kpeekpe ajɛya tɩŋga lɛ.
 
You ŋ́gʋ kɩpaɣzɩ hɛʋ pazɩ pazɩ agoza fenaɣ kɩyakʋ lutozo n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1945 taa. Ɛlɛ, [[Caama]] ɛjaɖɛ pɩnɩ siŋŋ nɛ ɖɩlɔ ɖise nɛ pɩla se you paɣzɩ hɛʋ. Salaŋ fenaɣ kɩyakʋ naalɛ n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1945 taa hɔzɩŋ ko siŋŋ "Asie Pacifique" hɔɔlʋʋ taa nɛ [[Sapɔŋ]] ɛjaɖɛ hoo nɛ ɖɩlɔ ɖise. Mbʋ labɩna nɛ you tɛzɩ tɛm kpaakpaa.