Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Siraq123 (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Creation d'une page sur anarchie
(Aucune différence)

19 Lakɩŋ fenaɣ 2019 à 10:34 wiye ñɔɔzɩtʋ kɩlɛɣzɩtʋ

Kewiyaɣ fɛyɩ lɩmaɣzɩyɛ Kewiyaɣ fɛyɩ lɩmaɣzɩyɛ tɩnaa (krɛkɩ kʊnʊŋ taa lɛ ἀναρχία / anarkhia, pama-ɖɩ nɛ an kajalaɣ pɛmtʊ mayaɣ, pʊ-tɔbʊʊ se arkhe, kewiyaɣ, sɔsɔtʊ, ñazɩtʊ tɔm fɛyɩ), pɩwɩlɩɣ se pɩkɛ ɛyaa mba pɛ-tɛ nɔɔyʊ ɛɛñazɩɣ nɔɔyʊ yɔ yaa kewiyaɣ paɣtʊ fɛyɩ yɔ, ɛyaa mba pɛ-tɛ wiyaʊ fɛyɩ, nɔɔyʊ ɛɛtɩyɩɣ eyeke sɔsɔtʊ, pʊ-tɔbʊʊ ɖɔɖɔ se nɔɔyʊ ɛɛñazɩɣ lɛlʊ. Ɛlɛ papɩzɩɣ panɩna ɖama, pala politiki paɣtʊ natʊyʊ naa yaa halɩ tɩɖɔɔ kɛlɛ kʊyʊm ɛɛtɩyɩɣ-tʊ eyeke nɛ ɛñazɩna. Ɛyaa sakɩyɛ tɛ nɩɣ taa, kewiyaɣ fɛyɩ lɩmɣzɩyɛ tɔm ɖɔ paa weyi ɛ-tɛ nɩɣ taa, nɛ pɩtasɩna pɩwɛɛ ndɩ ndɩ ɛlɛ pɩcaɣ kaɖɛ. Ɖɩcaɣ eniiziye mbʊ lɛ, ɛyaa tɛ nɩɣ taa lɛ pɩkɛ fiti fiti tɔm ɛyaa hɛkɩŋ taa nɛ kɩbandʊ natʊyʊ fɛyɩ samaɣ hɛkʊ. Pɩnaɣ 1840 pierr-Joseph Proudhon kaalɛɣ ɛ-laŋɩyɛ taa mabʊ nɛ ɛtɔ se ɛkɛ pɩ-tɛ ɛyʊ pʊ-tɔbʊʊ se etisa pʊ-yɔɔ.

Kewiyaɣ fɛyɩ lɩmaɣzɩyɛ tɩnaa cɔlɔ lɛ, pɔ-tɔŋ tɔm ndʊ tɩ-tɛ ɛyaa kɛnɛ paɣtʊ tɛ samaɣ, mbʊ papɩza nɛ peyele nɛ ɛyaa nɩɩ nɛ petisi se pɛkpɛndʊʊ pa-ñɩm tɩŋa nɛ pɩpɩsɩ pe-kpeekpe pa-pɩyʊ kpaɣ ɛzɩ kɩlabɩm wondʊ mbʊ pʊyɔɔ lalaa ñɔtɔŋ se hayi matɩna ma-ñɩm. Agbelenaa tɔm kpou pɩlɩna tʊmɩyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna kʊnʊŋ ɖama tɔm nɩɣ cɔlɔ kɛ Caen Basse-Normandie lɛ pɔtɔŋ se pañɩna lɛ tɔmpiye nɖɩ ɖɩ-tɛ agbelenaa 9 yɔɔ lɛ lʊbɛ lɩzɩɣ se lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩfɛyɩ ɖeu (cɔlɩyɛ fɛyɩ, siduu siduu tɔm yeke, yiduu tɔm yeke, wɛɛkɩtʊ tɔm yeke, kɩɩnɩnaʊ tɔm yeke, ɖama kʊyɩnaʊ nɛ aleɣwondu tɔm yeke) kɛlɛ politiki tɔm ndʊ polosa ɛyaa mba pɛ-tɛ yɔ kɛlɛ se (pa-tɩŋa pɛwɛ kɩmaŋ nɛ paa weyi ɛwɛɛ pɛɛɛ taa).

Pɩkɔma pɩnaɣ 1869, samaɣ ɛsakuliye takayaɣ kɩkalaɣ ŋga pama-kɛ pɩtɩŋna Louis Asseline yɔɔ yɔ ñɩkɩɣ niiye tɔm tʊ nɛ tɩ-yɔɔ nɛ kɔtɔŋ se lalaa cɔlɔ lɛ pɩkɛ komina paɣtʊ fɛyɩ tɔm, sɔsɔtʊ fɛyɩ tɔm, nɔɔyʊ ɛɛwɩlɩɣ nɔɔyʊ nɔmɔʊ nakʊyʊ, paɣtʊ fɛyɩ, ŋgʊ peeɖe yɔ panaɣ yiki yiki tɔm sakɩyɛ ɛyaa fetenum taa nɛ pa-laɣsɩ taa. Lalaa ñɔtɔŋ se pɩkɛ palɩzɩɣ politiki paɣtʊ natutozo ñɩndʊ natʊyʊ yɔ, cɔɔcɩ tɔm fɛyɩ, pɔyɔkɩ kewiyaɣ tɔm, pa-maɣmaɣ palakɩna pa-lɩmaɣza nɛ pa-tʊma, ɛkɔm ɛkɔŋna-wɛ kɩfatʊ natʊyʊ nɛ ɖoli.