Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Atticmaker (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Category Added, Aasii to Aazii
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
liens corrigés
Caŋa 15:
| cctld = .
}}
Afɩganɩstaanɩ ɛjaɖɛ kɛ [[Iizilaam|Malɩŋ]] ɛjaɖɛ nɛ ɖɩwɛ [[Aazii tɛtʋ wandamm|Aazii]] nɛ hɛkʋ nɛ hɛkʋ taa. Afɩganɩstaanɩ ɛjaɖɛ fɛyɩ teŋu nɔɔyɔɔ nɛ ajɛya anɛ acɔna-ɖɩ nɛ ataa kpɛɛ: [[Pakisitaanɩ (Pakistan)|Pakɩstaaŋ]], [[Siini (Chine)|Siini]], [[Tadjikistaŋ (Tadjikistan)Tajikistanii|Tadjikistaŋ]], [[Tuurikimenistaŋ (Turkmenisan)Turkimenistanɩ|Tuurikimenistaŋ]], [[Uzibeekistaŋ(Uzbekistan)Uzibekistanɩ|Uzibeekistaŋ]], [[Iranɩ|Iraŋ]].
 
Ɛjaɖɛ ŋɖɩ ɖɩwɛ [[Aasii|Aasii]] hɛkʊ nɛ hɛkʊ nɛ ajɛya sakɩyɛ tɩŋʊʊ na ɖɩ-hɛkʊ taa. Ɖoo lɔŋda lɛ, ajɛya wena aasɔɔlaa se ala tadɩyɛ nɛ awolo India ɛjaɖɛ taa yɔ, anɔsɩ yɔɔ ɖɛya tɩŋaɣna. Pa-taa nabayɛ kɔyɔ: Cyrus Sɔsɔ, [[Alexandre Sɔsɔ|Alexandre Sɔsɔ]], [[Gengis Khan|Gengis Khan]], nɛ Bâbur.
 
[[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)|Biritaanikimba]] nɛ Afɩganɩstaanɩ waa pɛ-tɛ you naalɛ ñɩŋgʊ wayɩ lɛ, [[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)|Biritaanikimba]] ɖaŋɩ Afɩganɩstaanɩ mba se pataaɖʊkɩna akeɣta naayɛ yɔɔ, ɛlɛ poɖuu kpem se paaɖʊʊ pɔnɔɔ kɛ hɔɔlɩŋ weyi pɩkazaa yɔ ɛ-taa. Pɩkpaɣna pɩnaɣ 1879 mbʊ yɔ, Afɩganɩstaanɩ pɩsa ɛjaɖɛ pilim nɛ kɩwɛɛ kɩ-tɩ yɔɔ kpaagbaa wɛʊ pɩnaɣ 1919 ŋga taa.
 
Pɩnaɣ 1919 taa lɛ, you tozo ñɩŋʊ nakʊyʊ tasɩ lɩʊ kɛ Afɩganɩstaanɩ nɛ [[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)|Biritaanikimba]] pɛhɛkʊ taa nɛ Afɩganɩstaanɩ sɔɔjana wa po-kooyindinaa Rawalipindii nɛ pɩha wɛɛ lɛɛlɛyɔɔ waɖɛ nɛ palʊkɩ pa-yɩm yɔɔ kɛ ajɛya lɛɛna taa. Pɛ-tɛ abalɩtʊ ndʊ tɩyebina nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ pɩwa-ɖɩ waɖɛ nɛ ɖɩsʊʊ ajɛya kpeekpe ŋgbɛyɛ kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛyɛ nɖɩ payaɣ se Société des Nations yɔ ɖɩ-taa kɛ pɩnaɣ 1921 taa. Pɩkɔma pɩnaɣ 1979 taa lɛ, ɖama nɩnaʊ nɛ taabalɩyɛ nɖɩ ɖiwɛ [[URSS|URSS]] nɛ Afɩganɩstaanɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ lɛ, Sooviyeetiki sɔɔjanaa wolo nɛ pasɩna hɔɔlʊʊ ŋgʊ kɩwɛ kewiyaɣ yɔɔ yɔ yonaʊ kɛ mba palɩɣna keewiyaɣ hayɩ yɔ.
 
Kpaagbaa mbʊ lɛ, [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]] ñetiina pɔ-sɔɔjana nɛ peyele poyoona Sooviyetiki mba kɛ pɩnaɣ 1989 taa. Pɩla mbʊ lɛ, 1996 pɩnaɣ taa lɛ, [[Iizilaam|Malɩŋ]] komina ŋgʊ payaɣ se Taliibaŋ yɔ, kɩmʊ kewiyaɣ nɛ pɩtatɩɩ leeɖiɣu lɛ, pɩnzɩ kagbanzɩ wayɩ lɛ, ajaya kpeekpe kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ ɖɔnɩ-wɛ keewiyaɣ yɔɔ.
 
Pɩkpaʊ nɛ pɩnaɣ 2001 yɔ, Afɩganɩstaanɩ ɛjaɖɛ pɩsa « [[Iizilaam|Malɩŋ]] ɛjaɖɛ » nɛ ɖɩwɛɛna ɖɩ-ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ nɛ ɖɩ-kewiyaɣ yɔɔ cɔnɩyʊ.