Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Ajout liens, nettoyage
Caŋa 1:
Englɩsɩɩ tɔm kɛ Ɛndɩ-Erɔpʊ germaniqueCaamaniki kʊnʊŋ. Kɩtɛ lɛ Angleterre, kʊñɔ lila kɛ Erɔpʊ nɛ hayɩ kɩŋ kʊnʊmɩŋ taa, tɛtʊ ŋdʊ tɩtɛ Angles nɛ Saxons nɛ Frisons. Fransɩɩ- tʊ nɛ normand-Normand tʊ yebi na se Englisɩɩ tɔm yɔɔkʊʊ nɛ tɩ-tʊzʊʊ ɛwɛɛ camɩyɛ. Roma taa kʊnʊmɩŋ wɩzii Englisɩɩ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, Latɩŋ[[Latɛŋ kʊnʊŋ|Latɛŋ]] masɩ nɛ Arabe[[Arabɩɩ kʊnʊŋ|Arabɩɩ]] masɩ palakina tʊmɩyɛ.
 
Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ [[Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)|Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ (Royaume-Uni)]] ɛjaɖɛ taa nɛ Irlandɩ ɛjaɖɛ taa nɛ ajɛyɛ sakɩyɛ wena lɩm cɔyɛ nɛ pɩta yɔ a-daa ɛzɩ Man lɩm taa ɛjaɖɛ nɛ Anglo-nɔrɩmandɩɩNɔrɩmandɩɩ lɩm taa ɛjaɖɛ yɔ. Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ ŋgʊ mba palʊlɩ- wɛ ɛjaɖɛ ndɩ ɖɩtaa yɔ pɔyɔɔdʊʊ. Nɛ ɖɩcɔŋna yɔ ɖɩnaɣ se kɩ-kɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ taa kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ ajɛyɛ naayɛ taa, ɛzɩ doo canaʊ yoma kpaʊ alʊwaatʊ taa ajɛyɛ wena Britaanikɩɩ mba kaa-ɖʊ ayɔ nesɩ yɔ, a-daa kɔyɔ [[Etaazuunii (États-Unis)|Etaazuunii]][[Kanadaa (Canada)|Kanadaa]]Osɩtralii[[Ositraalii (Australie)|Ositraalii]]Nuuvɛlɩɩ[[Seelandɩ-Kɩfalʊʊ zɛlandɩɩ(Nouvelle-Zélande)|Seelandɩ-Kɩfalʊʊ (Nouvelle-Zélande)]], pɛkpɛndʊʊ yɛ lɛ payaa-yɛ se anglo-saxon ɛjaɖɛ, ɛlɛ padalɩzɩ hɩɖɛ ndɩ ɖɩ-tɔbʊʊ nɩʊ kaʊ.
Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yaa kɩlɛɛzɩɣ taa kʊnʊŋ kɛ ajɛyɛ sakɩyɛ taa pɩlɩna canaʊ Britaanikɩɩ ɛjaɖɛ yɔ paa ajɛyɛ ana ada anglo-saxon taa ñɩma ɛfɛyɩ kɔyɔ, ana yɔɔ Kenɩya nɛ Naajeeriya nɛ Hɔŋkɔŋ nɛ Ɛndɩ nɛ Pakisɩtanɩɩ. Ajɛyɛ sakɩyɛ wena Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yɔ agbɛnda ɖama kɛ Commonwealth taa, pa yee lɛɛna taa pɩtɛkɛ kɩyeke kɩkɛna kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɔyɔ. Kɩkɛ ɖɔɖɔ kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ nɛɛlɛ nɛ naaŋza weyi ɛkɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ kɛ Erɔpʊ ajɛyɛ kɩgbɛndʊʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ taa.
 
Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yaa kɩlɛɛzɩɣ taa kʊnʊŋ kɛ ajɛyɛ sakɩyɛ taa pɩlɩna canaʊ Britaanikɩɩ ɛjaɖɛ yɔ paa ajɛyɛ ana ada anglo-saxon taa ñɩma ɛfɛyɩ kɔyɔ, ana yɔɔ Kenɩya[[Keniya (Keniya)|Keniya]][[Naajeeriya (Nigeria)|Naajeeriya]] nɛ Hɔŋkɔŋ nɛ Ɛndɩ[[Ɛɛndɩ|Ɛɛndɩ]][[Pakisitaanɩ (Pakistan)|Pakisɩtanɩɩ]]. Ajɛyɛ sakɩyɛ wena Englisɩɩ tɔm kɛ kʊnʊŋ sɔsɔʊ yɔ agbɛnda ɖama kɛ Commonwealth taa, pa yee lɛɛna taa pɩtɛkɛ kɩyeke kɩkɛna kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɔyɔ. Kɩkɛ ɖɔɖɔ kʊnʊŋ sɔsɔʊ kɛ nɛɛlɛ nɛ naaŋza weyi ɛkɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ kɛ Erɔpʊ[[Eerɔpʋ tɛtʋ tɔm|Eerɔpʊ]] ajɛyɛ kɩgbɛndʊʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ taa.
Kedeŋga kpeekpe taa kʊnʊmɩŋ weyi pakɩlɩ yɔɔdʊʊ yɔ ɛtaa lɛ Englɩsɩɩ kɛ natozo ŋgʊ yee ɖɩkpaɣ mba palʊlɩwɛ nɛ pɔƴɔɔdʊʊ kʊ yɔ, Siinɩɩ kɛnɛ kajalaɣ ŋgʊ nɛ Ɛspañɔlɩɩ kɛ naalɛ ŋgʊ. Pamaɣzɩ se nɔnɔ taa kɩkɛ ajɛyɛ tɩŋga kʊnʊŋ mbʊ lɛ papaazɩɣ kʊ wɩlɩʊʊ ɛjaɖɛ kpeekpe taa ɛzɩ kʊnʊŋ kɩfalʊ. Kɩ-kɛ kʊnʊŋ ŋgʊ pakɩlɩ kʊ labɩnaʊ tʊmɩyɛ ɛntɛrɩnɛtɩɩ yɔɔ yɔ. Englisɩɩ kɛ kʊnʊŋ siŋ kɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ loɖo taa nɛ tʊmɩyɛ taa kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ naalɛ kɩ-nɛ Fransɩɩ kɛ kedeŋga kpeekpe ajɛyɛ kɩgbɛndʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ tʊmɩyɛ taa.
 
Kedeŋga kpeekpe taa kʊnʊmɩŋ weyi pakɩlɩ yɔɔdʊʊ yɔ ɛtaa lɛ Englɩsɩɩ kɛ natozonaadozo ŋgʊ yee ɖɩkpaɣ mba palʊlɩwɛ nɛ pɔƴɔɔdʊʊpɔyɔɔdʊʊ kʊ yɔ, Siinɩɩ kɛnɛ kajalaɣ ŋgʊ nɛ Ɛspañɔlɩɩ[[Ɛsɩpaañɔlɩ kʊnʊŋ|Ɛsɩpaañɔlɩ]] kɛ naalɛ ŋgʊ. Pamaɣzɩ se nɔnɔ taa kɩkɛ ajɛyɛ tɩŋga kʊnʊŋ mbʊ lɛ papaazɩɣ kʊ wɩlɩʊʊ ɛjaɖɛ kpeekpe taa ɛzɩ kʊnʊŋ kɩfalʊkɩfalʊʊ. Kɩ-kɛ kʊnʊŋ ŋgʊ pakɩlɩ kʊ labɩnaʊ tʊmɩyɛ ɛntɛrɩnɛtɩɩƐntɛrɩnɛtɩɩ yɔɔ yɔ. Englisɩɩ kɛ kʊnʊŋ siŋ kɛ kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ loɖo taa nɛ tʊmɩyɛ taa kʊnʊmɩŋ sɔsɔŋ naalɛ kɩ-nɛ [[Fransɩɩ kʊnʊŋ|Fransɩɩ]] kɛ kedeŋga kpeekpe ajɛyɛ kɩgbɛndʊ nɔɔ kʊɖʊmaɣ tʊmɩyɛ taa.
 
A TRADUIRE: Kabɩyɛ tɔm kpou taa, il y a 36 mots empruntés à l’anglais :<ref>CLNK & SIL-Togo. 1999. Tɔm kpou kabɩyɛ-fransɩɩ (Dictionnaire kabiyè-français). Lomé: Ministère de l'Éducation Nationale et de la Recherche, Comité de Langue Nationale Kabiyè et SIL-Togo.
Ligne 24 ⟶ 25 :
| {{Lang|ɖɔkɔtɔ || doctor, hospital
|-
| {{Lang|fada || Catholic priest (frompɩlɩna ‘father’)
|-
| {{Lang|filiki || brick
Ligne 30 ⟶ 31 :
| {{Lang|hama || hammer
|-
| {{Lang|hulisi || chief’s delegate (frompɩlɩna ‘police’)
|-
| {{Lang|kaanʋ || can
|-
| {{Lang|kaɖasɩm || petrol (frompɩlɩna ‘kerosene’)
|-
| {{Lang|kaɖɩka || office worker (frompɩlɩna ‘clerk’)
|-
| {{Lang|kafinda || carpenter
|-
| {{Lang|kanɖʋ || hurricane lamp (frompɩlɩna ‘candle’)
|-
| {{Lang|katapɩla || bulldozer (frompɩlɩna ‘Caterpillar’)
|-
| {{Lang|kɔfɩ || coffee
Ligne 56 ⟶ 57 :
| {{Lang|lɔyaa || lawyer
|-
| {{Lang|mɛlɛ || boat, ship (frompɩlɩna ‘mail’)
|-
| {{Lang|mɩnjɛsɩ || matches
|-
| {{Lang|paafʋ || basin (frompɩlɩna ‘bath’)
|-
| {{Lang|payaa || avocado (frompɩlɩna ‘pear’)
|-
| {{Lang|pɔɔlɩ || ball
Ligne 68 ⟶ 69 :
| {{Lang|pɔʋɖɛ || talcum powder
|-
| {{Lang|pɔyɩ || househelp (frompɩlɩna ‘boy’)
|-
| {{Lang|rɔba || bucket (frompɩlɩna ‘rubber’)
|-
| {{Lang|siliba || metal basin (frompɩlɩna ‘silver’)
|-
| {{Lang|sɩsɩtaa || nun (frompɩlɩna ‘sister’)
|-
| {{Lang|sɔɔja || soldier
Ligne 86 ⟶ 87 :
| {{Lang|wisikii || whisky
|}
 
 
 
[[Category:!Main category]]