Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Tɔmbe wena atɛŋna "isme" fransɩɩ taa yɔ, atɛŋna "izim" kabiyɛ taa ɛzɩ Komiinizim nɛ kapitaalizim yɔ
Hɩla wena a-maʋ wɛ kokomaa yɔ, papɩzɩɣ pama-yɛ ɛzɩ pamaʋ-fransɩɩ taa yɔ: Vietnam, Laos, ppw.
Caŋa 3:
Ɛbɛ payaɣ se Komiinizim? Ɛyaa tɩŋa kpɛndʋʋ nɛ patɩɣyɩɣ ɛjaɖɛ n̄ɩm yɔ payaɣ ḿbʋ. Mba pɔsɔɔlaa se ɛyaa ɩkpɛndɩ pa-tɩŋa nɛ patɩɣyɩ ɛjaɖɛ n̄ɩm yɔ, mba lɩzɩna lɩmaɣza ana. Ɛyaa mba pa-taa lɛ, ɖɩnaɣ sɔsɔ weyi payaɣ se Karl Marx yɔ. Komiinizim lɩmaɣza ha siɣye nɛ mbʋ payaɣ se Kapitaalizim yɔ. Kapitaalizim lɩmaɣzɛ kɔyɔ se pʋwɛɛ se paa weyi ɛtɩlɩ se ɛ-n̄ɩm kɔyɔ nɛ lɛlʋ n̄ɩmbʋ kɛlɛ. Komiinizim tɔsɔɔlɩ se payaa se ɛnɛ yɔ n̄ʋʋdʋ nɛ ɛ-tɛɛ n̄ɩma yɔ. Komiinizim tɔŋ se pʋwɛɛ se ɛyaa tɩŋa ɩwɛɛ kɩmaŋ. Poyo you sɔsɔʋ kajalaɣ n̄ɩŋgʋ ŋgʋ kɩtaɣna kedeŋa kpeekpe yɔ nɛ kɩtɛ lɛ, komiinizim lɩmaɣzɩyɛ lɩwa. Mba payaɣ se "Bolchevikwaa" yɔ, mba tulusina you ŋgʋ. Komiinizim lɩmaɣza lɩna you ŋgʋ kɩɩwɛ tɛndɛŋa tɛɛ ajɛɛ naayɛ hɛkʋ taa yɔ kʋ-cɔlɔ.
 
Kajalaɣ taa paaɣ lɛ, komiinismkomiinizim tɔsɔɔlɩ se palɩzɩ nɔɔyʋ se ɛnʋʋɛnʋ lɛ ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ nɛ ɛ-tɛɛ n̄ɩma n̄ɛwɛɛ. KɔsɔɔlaaKʋsɔɔlaa se ɛyaa tɩŋa ɛwɛɛɩwɛɛ kɩmaŋ, n̄ɩmdʋ ɛtaawɛɛ, kʋn̄ɔndʋ ɛtaawɛɛ. Liidiye tɔm fɛyɩ ɖɔɖɔ. Nɔɔyʋ nɛ lɛlʋ patɛyɩɣ pʋyʋ. Ɛyaa tɩŋa tɩna ɛjaɖɛ n̄ɩm. Pɩlaba pɩnzɩ nɩɩnʋwa nɛ hiŋ naanza nɛ pɩnzɩ kagbaanzɩ yɔ, weyi payaɣ se Karl Marx yɔ, ɛlɩzʋʋ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ yɔ. Aloma fenaɣ taa, pɩnaɣ 1917 taa sɔsɔ Lénine ɖiya Bolcheviks waaBolchevikwaa nɛ pamʋ Russie ɛjaɖɛ taa kewiyaɣ kpelaɣ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa pehebipeyebi yaʋ se KomiinismKomiinizim nɛ payaɣ se kedeŋa kpeekpe politiki ŋgbɛyɛ.
 
Pɩnaɣ 1919 taa Lénine nɛ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa paya KomiinismKomiinizim se " "Komintɛrn". Mbʋ yɔ, pɔsɔɔlaa se KomiinismKomiinizim aŋgba tɩŋa ɛlaɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ. Pɩnaɣ 1922 taa "URSS" ɛjaɖɛ n̄ɔɔ. Nɖɩ cɔŋnana Komiitɛrn aŋgba tɩŋa yɔɔ. Aŋgba naayɛ kʋyɩ Komiitɛrn ŋgbɛyɛ yɔɔ, ɛlɛ ɖɩɖɩ wɛɛ ɖɩɖɛʋnaɖɩɖɛɣna ɛsɩndaa ɖɛnaʋ yɔɔ. Aŋgba wena akʋyɩ KomityɛrnKomiitɛrn ŋgbɛyɛ yɔɔ yɔ, a-taa lɛ ɖɩnaɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ payaɣ se "Gauche Koministi" yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩnaɣ nɖɩ ɖɩɖɩ payaɣ ɖɩɖɩ se "Trotskysme" yɔ. Lénine sɩm wayɩ lɛ, weyi payaɣ se Joseph Staline yɔ, ɛlɛ yaa ɛ-tɩ se URSS ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ nɛ eɖiyiɣ Komiitɛrn ŋgbɛyɛ.
 
Kedeŋa kpeekpe you naalɛ n̄ɩŋgʋnaalɛn̄ɩŋgʋ lɩwa lɛ, "URSS" ɖʋ taabalɩyɛ nɛ Caama ɛjaɖɛ nɛ panɩɩna ɖama se pataala ɖama you. Ɛlɛ, Caama ɛjaɖɛ maana taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkʋyɩ URSS ɛjaɖɛ yɔɔ nɛ ɖɩla-ɖɩ you. Pʋ-yɔɔ URSS sɔɔjanaa lʋba siŋŋ nɛ mbʋ payaɣ se "nazisme" yɔ, pɩtɛɖɛɛna ɛsɩndaa caŋŋ. URSS ɛjaɖɛ kɔma ɖɩpɩsɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-sɔɔjanaa kɩlɩ ɖoŋ kedeŋa kpeekpe yɔ pɩnaɣ 1945 wayɩ. Pʋ-yɔɔ kɩmʋ ajɛɛ ndɩ ndɩ Eurɔɔpʋ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ alɛ pɩsɩ KomiinismKomiinizim ajɛɛ nɛ URSS nɛ yɛ alapala nɔɔ kʋɖʋmaɣ. Siini ɛjaɖɛ pɩsɩ KomiinismKomiinizim n̄ɩnɖɛ pɩnaɣ 1949. KimiinismKimiinizim ajɛɛ labʋ nɔɔ kʋɖʋmaɣ yɔ yebina nɛ kedeŋa kpeekpe ajɛɛ tɛyɩ ɖama huwa ndɩ ndɩ. Pʋ-tɔbʋʋ se you nakʋyʋ kɛwɛ tɛndɛŋa tɛɛ URSS ɛjaɖɛ nɛ ajɛɛ lɛɛna wena akizi KomiinismKomiinizim lɩmaɣzɛ yɔ a-hɛkʋ taa. Ajɛɛ ana a-taa lɛ, ajɛɛ wena akpɛndɩ kpɛm Amerika tɛtʋ taa nɛ payaɣ-yɛ se Etats-Unis ɛjaɖɛ yɔ, nɖɩ kakɩlɩna ɖoŋ kedeŋa kpeekpe. Pʋ-yɔɔ ɖɩlʋbɩna siŋŋ URSS ɛjaɖɛ. Siini ɛjaɖɛ nɛ Sovietiki n̄ɩnɖɛ pɛ-hɛkʋ taa taabalɩyɛ cɛba lɛ, MaaoMao Sedu yele nɛ ɛ-ɛjaɖɛ Siini lʋ lʋbɩyɛ naɖɩyɛ nɛ ndɩ kpem. KomiinismKomiinizim kɔma kɩkpa ɖoŋ kedeŋa kpeekpe yɔɔ lɛ, ɛjɛɛ sakɩyɛ sʋʋ kɩ-taa. Kedeŋa kpeekpe yɔɔ ajɛɛ naanza yɔɔ lɛ, ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ wɛ KomiinismKomiinizim taa.
 
URSS ɖaɣnɩ cɔlʋʋ ɛ-tɔsʋʋ nɛ politiki pa-nʋmɔŋ pɩnaɣ 1980 taa. Ɛlɛ, kɩ-nʋmɔŋ kɩfaŋ ɛnʋɩnʋ eyeleiyele nɛ pɩtɛzɩ ɖʋzʋʋ EurɔɔpʋƐrɔpa tɛtʋ taa ajɛɛ wena awɛ KomiinismKomiinizim taa yɔ kʋɖʋzʋʋ kpaɣ pɩnaɣ 1989 nɛ puwolo pɩnaɣ 1991. Pitisa Komiinism ajɛɛ hadɛ kpem, ɛlɛ, atamɩzɩ ɖama, ateleatelesi KomiinismKomiinizim lɩmaɣzɛ. A-taa naayɛ lɛɣzɩ hɩla nɛ a-taa lɛɛna n̄ɔɖɔkɩ a-n̄ɩna ḿbʋ. Halɩ nɛ sɔnɔ KomiinismKomiinizimKubaCubaFiyetinamVietnamLayosiLaosKoɖeeKoreehaŋhayu kiŋ pa-ajɛɛ taa. Kedeŋa yɔɔ ajɛɛ tɩŋa taa lɛ, Siini ɛjaɖɛ taa ɛyaa kɩlɩna ɖɔʋ ajɛɛ lɛɛna taa n̄ɩma. Halɩ nɛ sɔnɔ mbʋ yɔ, KomiinisKomiinizim ŋgbɛyɛ taa ɛyaa ɖiyiɣna-ɖɩ. Tadɩyɛ nʋmɔʋ taa lɛ, Siini ɛjaɖɛ tɔsʋʋ ɖɛ ɛsɩndaa siŋŋ, pʋ-yɔɔ ɛjaɖɛ nɖɩ, ɖɩwɛ kedeŋa yɔɔ cɩnɛ ajɛɛ wena a-tɔsʋʋ kɩlɩ ɖɛʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ a-taa.
 
KomiinismKomiinizim ajɛɛ yeba nɛ pɛfɛyɩɣ ɛyʋ waɖɛ yɔɔ siŋŋ, mbʋ yɔ, aatisiɣ se aŋgba ɛn̄ɔ pʋɖɔɔ nɛ paa weyi ɛkɔna ɛ-lɩmaɣzɛ. Ajɛɛ ana a-taa lɛ, KomiinismKomiinizim ŋgbɛyɛ ɖeke wɛna nɛ kɩhaɣ kɩ-paɣtʋ. Ɖɩkpaɣ ɛzɩ URSS nɛ Siini pa-ajɛɛ kɔyɔ, ɖɩnaɣ se a-n̄ʋndɩnaa, Staline nɛ Mao Setu, peyeba nɛ pakʋ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ. Pʋwɛ kaɖɛ se ɛyʋ ɛtɩlɩ camɩyɛ mbʋ KomiinismKomiinizim ajɛɛ wɛɛka kpem yɔ pɩtɩŋa, mbʋ yɔ a-lakasɩ taa nɛ toota. Takayɩsɩ nzɩ pʋwɛɛ se pɔcɔna sɩ-taa nɛ pana mbʋ KomiinismKomiinizim ajɛɛ laba ɖenɖe yɔ, sɩn̄ɩnʋʋsɩ-n̄ɩnʋʋ wɛɛ kaɖɛ. Tɛndɛŋa tɛɛ you ŋgʋ kɩwɛ ajɛɛ naayɛ hɛkʋ taa yɔ kɩhɛwa. Takayɩsɩ nzɩ, pukuli sɩ-yɔɔ. Pʋ-yɔɔ papɩzaa patazɩ KomiinismKomiinizim ajɛɛ lakasɩ taa ɖeu nɛ pana mbʋ alaba yɔ camɩyɛ. Ɛlɛ, piliɣtiɣ n̄ɩnɩnaa ajɛɛ ana a-lakasɩ tɔm taa tazʋʋ kpem.