Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Nettoyage
Caŋa 1:
[[File:Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|thumb|Mediterranian Sea 16.61811E 38.99124N|Meditɛranee teŋgu]]
 
MediterraniaMediteraniya kɛna teŋgu ŋgʊ ketenzi cɔ; kpɛɛɛ nɛ pɩta yɔ. ɛlɛƐlɛ kɩyɔɔlʈaɖɩɣ kpɩɖɩ kpɩɖɩ. Pɩtʊlɩna ɖoli pazɩ. Teŋgu ŋgʊ kɩwɛ EuropeEerɔpɩ, Afrika nɛ QziaAzia pɛhɛkʊpɛ-hɛkʊ taa. Pamaazɩ-kʊ nɛ pɔcɔɔpɩtaapɔcɔɔ pɩtaa yɔ, pɩlakɩ ɛzɩ 2,5millions5 millions km2 mbʊ yɔ. Kɩna AtlantiqueAtlantiki lɩŋgamʊʊ patamsɩ ɖama nɛ ɖoli nɛ ɖɩnɛ walanzɩ taa maɣnɩ ɛzɩ 14km2 yɔ.
 
Hɩɖɛ nɖ paya teŋgu ŋgʊ mbʊ yɔ, ɖɩlɩna latin kʊnʊŋ taa ; nɛ ɖɩtɔbʊʊ kɛlɛ se lɩm mbʊ tɛtʊ cɔɔ-pʊ kpɛɛɛ nɛ pɩta yɔ. Ɖooo lɔŋ taa lɛ, ,editerraniaMediterrania kaakɛ teŋgu ŋgʊkɩyɔɔŋgʊ kɩ-yɔɔ palakaɣ tadɩyɛ yɔ. Lɔŋ-sɩnɖaaLɔŋsɩnɖaa nɛ tɩlɩya ndɩ ndɩ pakataɣ ɖɔɖɔ peeɖe. Ɖɩnaɣ Mezopotania tɩlɩtʊ, Egypti, Persia, Fenecia, Kartyagen, Berbernaa, Grecia nɛ Romaa mba patɩlɩtʊ. Pɩkpaɣʊ nɛ ɖooo kiɖe tɛɛ yɔ mbʊ mbʊ pɩɖɔma peeɖe yɔ pɩwɛna wazaɣ sɩŋŋŋ kɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ ɛsa-kuliye taa pɩlɩna kapaɣlɩka yɔɔ.
 
MediterraniaMediteraniya teŋgu nɛAtlantiquenɛ Atlantiki lɩŋgamʊʊ patamsɩ ɖama nɛ Gibraltar lɩɩyɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa nɛ. Wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa lɛ, Marmara, teŋguTeŋguteŋgʊTeŋgʊ NoirKɩkpɛdʋʋ patamsɩ ɖama nɛ Dardanelles nɛ Bosphore. Suez teŋguTeŋguMediterraniaMediteraniya teŋgu patamsɩ ɖama nɛ PɔɔTeŋgu KɩsɛɛmaɣKɩsɛɛmʋʋ. Pɩkɛ teŋgu ŋgʊ kɩɖɩɣ hɔɔlʊ kʊɖʊmʊʊ yɔ nɛ ajɛya 23 nɔnɔsɩ tʊlɩ nɛ kʊyɔɔ. ɛlɛƐlɛ ajɛya nayɛ wɛɛ nɛ acɔʊ a-taa kikiii nɛ MediterraniaMediteraniya teŋguTeŋgu tɔm. RussiaRusii ajɛya kɩgaʊ ŋgba tɔŋ se MediterraniaMediteraniya teŋguTeŋgu kɛ teŋgu ŋgʊ paapɩzɩɣ payaa-kʊ kʊɖʊmʊʊ kpayɩ yɔ. Size teŋgunaa sakɩyɛ tɩŋgʊ nɛ kɩ-taa nɛ pɛɖɛʊ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa. AdriatiqueAdriyatiki teŋguTeŋgu tɔm pakpakɩɣna nɛ pɔyɔɔdɩɣ tɔm ndʊ.
MediterraniaMediteraniya teŋgu hɔɔlʊ taa nikaɣ nɛ sʊŋga pɔ-tɔm wɛ hɛɛɛ. Ɛlɛ wɩlɩŋ alɩwaatɩɣalɩwaatʋ taa lɛ wɩlɩŋ nɛ sʊŋga pɛwɛ ɖɔɖɔ sɩŋŋŋ. PeeeɖePeeɖe ɖɔɖɔ mbʊ yɔ, yolim taa ɛsɔtaa wɛ kaɖɛ. Tɛʊ ɛtɔmaa kɩnɩɣ, kɩnɩɣ ɖɔɖɔ kadadayaɣ nɛ tɛtʊ ɖɛɛ lɩm ɖɔɖɔ. AlɩwaatɩɣAlɩwaatʋ natʊyʊ taa tɛʊ pɩzɩɣ kɩnɩɩ ɛzɩ fenasɩ naatozonaadozo yaa pɩɖɛɛ pɩyɔɔ. PɩyɔɔPʋyɔɔ yɔɔ yolim tɩkɩ lɛ, lim kɩlɩʊ nɛ pɩsʊʊ ɛyaa yɔɔ yem yem. Mbʊ pɩlabaVaisonpɩlaba Vaison-la-Romaine taa pɩnaɣ 1992 nɛ ɖɔɖɔ Aude taa pɩnaɣ 2000 taa. MediterraniaMediteraniya teŋguTeŋgu taa lɩm sɔʊ nɛ pɩkɩlɩɣAtlantiquepɩkɩlɩɣ Atlantiki Teŋgu taa lɩm mbʊ pɩyɔɔpʋyɔɔ yɔ pɩkpeŋ kamaɣ fɛyɩ.