Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Ajout d'une photo et des renvois
Caŋa 1:
'''Wɩsɩ''' (payaɣ-sɩ nɛ Laatɛɛ taa se, "sol" nɛ Grɛɛkɩ taa se, "Helios" yaa Ἥλιος) kɛ mbʋ mbʋ pʋcɔ ɛsɔmɩnʋʋ nɛ pɩta yɔ, pɩ-tɩɩŋa. Wɩsɩ kɛ mbʋ mbʋ pʋcɔɔ pɩta ḿbʋ yɔ, pɩ-taa kaabʋwaɣ. Sɩ-tɔlɩm wɛ ɛzɩ sʋtʋ lɩm yɔ. Panaɣ mbʋ payaɣ se, hydrogène nɛ hélium yɔ sɩ-taa. Si-yuŋ hɔɔlʋʋ taa lɛ, hydrogène kpaɣ 74% yaa 92,1% sɩ-maɣzʋʋ hɔɔlʋʋ taa. Hélium n̄akpaɣ 24% si-huŋ hɔɔlʋʋ taa yaa 7,8% sɩ-maɣzʋʋ hɔɔlʋʋ taa. Tɛtʋ nɛ ɛsɔmɩnʋʋ tɛɛ pʋdʋnaa lɛlaa lʋbɛ pɔcɔʋ-sɩ nɛ pataŋ. Pʋtʋnaa cikpema nabɛyɛ ɖɔɖɔ kagbaanzɩ nɛ mbʋ payaɣ se, astéroïdes nɛ comètes waa yɔ sakɩyɛ nɛ mʋzʋʋ nakʋyʋ pɔcɔʋ-sɩ ɖɔɖɔ nɛ patɩŋ. Mbʋ pʋwɛ ɛsɔmɩnʋʋ tɛɛ payɩ yɔ, pɩ-taa lɛ, wɩsɩ kpaɣ si-ɖeke 99,86% pu-huŋ hɔɔlʋʋ taa nɛ mbʋ pɩkazaa yɔ, pɛtɛyɩ pu-yuŋ tam naadozo taa yɔ, pʋdʋ weyi payaɣ se, Jupiter yɔ, ɛ́lɛ n̄akpakɩɣ pɩkɩlɩ hɔɔlɩŋ naalɛ.
 
[[File:Celestia sun.jpg|thumb|Celestia sun|Wɩsɩ]]
 
Wɩsɩ n̄akɩ nɛ ɖoŋ weyi sɩhaɣ yɔ, ɛnʋ yekina nɛ ɛyʋ caɣ wezuu Tɛtʋ yɔɔ cɩnɛ. Ɛlɛ, mʋntʋsʋʋ tɛ ɖoŋ nɛ soŋaɣ n̄ɩŋ peyekina nɛ lɩm wɛɣ nɛ tɩŋ lʋlʋʋ pe. Mbʋ payaɣ se, UV solaire yɔ, yee lɩm mbʋ pikpeŋ lɔɔŋ taa yem yaa pɩcakɩ habɩŋ taa yɔ, pɩtakɩlɩ cʋʋʋ yɔ, ḿbʋ kʋʋna kʋdɔmɩŋ pe pɩ-taa. Tɩŋ ndɩ ndɩ nɛ n̄ɩtʋ ndɩ ndɩ sakɩyɛ patɩŋɩɣna ɛzɩma mbʋ Fenaɣ yaa lɩm peyeki nɛ mʋntʋsʋʋ ŋgʋ wɩsɩ haɣ yɔ kɩlɛɣzɩɣ yɔ pʋ-yɔɔ nɛ papaɣlɩɣ.