|
'''Ɛɛndɩ''', payaɣ se pɩɖaɣlɩ yɔ, pɔtɔŋ se, Ɛɛndɩ tɛtʋ. Ingilisi taa lɛ, payaɣ se, ''India'' nɛ ''Republic of India''. Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ AasiiAazii tɛtʋ taa. Ɖɩmʋ tɛtʋ sakɩyɛ AasiiAazii tɛtʋ ńdʋ tɩ-taa.
KedeŋaKedeŋga yɔɔ cɩnɛ, Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ kɛŋna ɛjaɖɛ naalɛ n̄ɩnɖɛ nɖɩ ɖɩ-ɛyaa kɩlɩ ɖɔʋ yɔ. Walanzɩ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩkɛ ɛjaɖɛ lʋbɛ n̄ɩnɖɛ nɖɩ ɖɩkɩlɩ walʋʋ yɔ. Ɖɩcɔlɩ teŋuteŋgu nɛ pɩɖɛɛ ɛzɩ kilomɛtɛnaa kudokiŋ lʋbɛ mbʋ yɔ. Ɖɩnɛ PakisitaanɩPakisitaŋ ɛjaɖɛ pasɩna ɖama kamaɣ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa. Hayi kiŋ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩ nɛ Siini nɛ Neepalɩ nɛ Buutanɩ pa-ajɛɛ pasɩŋnɩ ɖama kamasɩ. Nɛ Baŋgɩlaadɛɛsɩ ɛjaɖɛ n̄aasɩɩ-ɖɩ nɛ kamaɣ hayi kiŋ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa. Wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩ nɛ Biirimaanɩ ɛjaɖɛ pasɩŋnɩ ɖama kamaɣ. Ɛɛndɩ teŋuteŋgu hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩn̄ɔtɩna Malidiivi ɛjaɖɛ nɛ hadɛ kiŋ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa. Hadɛ kiŋ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩ nɛ Siri Lanka nɛ ƐɛndoneesiiƐɛndoneezii pa-ajɛɛ pɔn̄ɔtɩŋna ɖama. Hayi kiŋ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa ɖɔɖɔ lɛ, Ɛɛndɩ caɣ se, ɖɩ nɛ AfʋgaanisitaanɩAfɩgaanisitaŋ pasɩɩnɩ ɖama kamaɣ.
Sɔnzɩ nzɩ sɩkɩlɩ leɖuu kedeŋakedeŋga yɔɔ cɩnɛ yɔ, Ɛɛndɩ n̄ɩnzɩ wɛ sɩ-taa. Kpaɣ ɖooo pɩnzɩ 5000 pʋcɔ palʋlʋʋ YeesuYeesuu KrɩstʋKrɩstʋʋ lɛ, Ɛɛnduusi kajalaŋa taa sɔnzɩ kɛtɛma wɛʋ. Kewiisi sɔsɔsɩ sɔsɔsɩ wɛ Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ taa. Nɛ ɖooo kɩbɩŋjaazɩ alɩwaatʋ taa sɩpɩlɩ pɩlaaɣ tadɛ haba yɔɔ. Ɛsɔ tɛɛ luŋuuluŋguu aŋgba sɔsɔna naanza wɛna Ɛɛdɩ ɛjaɖɛ taa ŋkpaɣ ɖooo ɖɩn̄ɔʋ yɔ. Aŋgba sɔsɔna ana, anaa yɔ : ƐɛnduuyisimƐɛnduuyizim nɛ JayiniisimJayiniizim nɛ BuudiyisimBuudiyizim nɛ SiikisimSiikizim. Ɛlɛ, wayɩ nɛ wayɩ alɩwaatʋ taa lɛ, aŋgba cikpena n̄ɔn̄ɔ. Anaa yɔ : ZoroyasɩtirismZoroyasɩtirizim nɛ KristiyanisimKristiyanizim nɛ IisilaamIizilaam. Ɛɛndɩ Ɛngilisi ŋgbɛyɛ kamʋna Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ nɛ pʋcɔ Rʋwaayoom-Uni cɔŋna ɖɩ-yɔɔ waaɣ hiu nɛ nakʋ n̄ɩŋa taa.n̄ɩŋga taa. Ɖajaa Mahatma Gandhi lʋbɩna siŋŋ nɛ ɛjaɖɛ ńɖɩ, ɖɩlɩɩ yomiye taa pɩnaɣ 1947 n̄ɩŋan̄ɩŋga taa. Ɖooo pɩnaɣ 1950 n̄ɩŋan̄ɩŋga taa ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩpɩsɩ kedeŋakedeŋga yɔɔ cɩnɛ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa loma kaɖasɩm kɩlɩ lɩʋ yɔ.
Tɔsʋʋ nʋmɔʋ taa lɛ, sɔnɔ Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ kɛŋna ɛjaɖɛ hiu n̄ɩnɖɛ nɖɩ mbʋ payaɣ se PIB yɔ, pʋ-hɔɔlʋʋ taa. Nɛ yabʋ nʋmɔʋ taa PIB hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩkɛ ɛjaɖɛ naanza n̄ɩnɖɛ. Ansaayɩ n̄ɩɣtʋ ndɩ ndɩ lubu (lubutu) nʋmɔʋ taa lɛ, ɛjaɖɛ ńɖɩ, ɖɩkɛ kɩfaɖɛ. Ɛlɛ, ɛyʋ katɩɣ kala ndɩ ndɩ naayɛ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa, ɛzɩ kʋn̄ɔndʋtʋ nɛ takayaɣ kɩɩsɩmtʋ nɛ mulum yaa ɛyʋ peɣsuupeɣzuu mbʋ yɔ.
Kʋnʋmɩŋ wɛ ndɩ ndɩ nɛ ɛɩ-maʋ wɛɛ ɖɔɖɔ ndɩ ndɩ Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ taa. Ɖɩnaɣ ɖɔɖɔ Ɛsɔ tɛɛ luŋuu aŋgba ndɩ ndɩ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa.
[[Category:!Main category]]
|
