Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ
Contenu supprimé Contenu ajouté
Creation d'une page sur béryllium |
Catégorie, liens |
||
Caŋa 1:
Bɛrɩlɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pɩyʊ weyi pasɩma-ɩ yʊsaɣ mayaɣ Be nɛ ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 4. Pʊtʊnaa caɣyɛ kpata taa lɛ, ɛnʊ kɛna nɔɔ ɖɛyʊ ñɩɣlɩm ɖʊʊyʊ tɛtʊ wondu. Hɩɖɛ
Cɛnzɩ X waa sʊʊ-ɩ ɖeu, nɛ ɛlɩzɩ nazɩyʊ fɛyɩ waa alɩwaatʊ ndʊ alɩfa tɛ kɔtɩɩ waa makɩ-ɩ yɔ, ɛzɩ mba radɩyɔm yaa pɔlɔnɩyɔm lɩzɩɣ ɖɔɖɔ yɔ. Ɛjaɖɛ taa sɔŋaɣ nɛ ɛzɔkaɣ ñɩɣyʊʊ pɛwɛ camɩyɛ yɔ, bɛrɩlɩyɔm ɛɛmʊ kalɩkɔdaɣ paa ɛwɛ helim taa kɔyɔ. Ɛlakɩ ɛ-tɩ kalɩkɔdaɣ cɛŋga cikpelaɣ nakayɛ ŋga hana-ɩ ɖoŋ se ɛkayɩ ñɩɣlʊʊ yɔɔ.
Palakɩ tʊmɩyɛ nɛ bɛrɩlɩyɔm hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa, pʊyɔɔ yɔɔ paɖʊ-ɩ kajalaɣ
Pana-wɛ ɛwadɩyɛ nzʊlɩma taa, alɩwaatʊ wɩlɩɣ ñɩɣyɩŋ cɛnzɩ kɩcɩcɔsɩ taa (weyi ɛlʊkɩna ñɩɣyʊ hɔmtʊ yɔ), mba pakaɣ lɛɛzʊʊ Hubble pɩnaɣ 2018, palabɩ-wɛ nɛ bɛrɩlɩyɔm nɛ ɛsɔtaa lɔɔɖa tʊma ɖeɖe. Paa lɛ-ɩ labɩnaʊ nɛ tʊmɩyɛ kajalaɣ pombo pɩlɩna ɛzɩma ɛkɛ ketu wonuu kɩbaŋʊ camɩyɛ nɛ ɛ-tɛ kpɩndʊʊ yɔɔ, nɛ sɩzʊʊ kaɣɖɛ naatalʊʊ nɛ sabɩyɛ nɛ pʊwɛ ɛzɩ pɛkpɛndʊʊ alɩmɩnɩyɔm nɛ bɛrɩlɩyɔm yɔ. Pʊkɔma pʊwayi lɛ, pekizi-ɩ ahelesa ñamsʊʊ ñɩɣyɩŋ taa pɩlɩna ɛ-tɛ sɔtʊ ɖoŋ ndʊ yɔɔ.
Caŋa 9:
Bɛrɩlɩyɔm hɩɖɛ lɩna krɛkɩ kʊnʊŋ taa se βήρυλλος (beryllos), bɛrɩlɩ, maɣmaɣ ñalɩna bêrullos, ɖɔmbɩyɛ. Wɛɛ naayɛ taa lɛ, paaya-ɩ se glucinium, krɛkɩ ŋgʊ kɩ-taa γλύκύς (glykys), leleŋ, pɩlɩna nzʊlɩmɩyɛ yɔɔ leleŋ yɔɔ lɛ paya-ɩ hɩɖɛ nɖɩ.
Pʊtʊ ɛnʊ pʊwɛ ɛzɩ Louis-Nicolas Vauquelin kaalɛɣna ɛ-tɔm yɔɔ lɩɣ pɩnaɣ 1798 taa, pɩwɛ kalɩkɔdaɣ tɩyɛ (BeO) bɛrɩlɩ taa nɛ keɖeɣa kaŋ weyi ɛwɛ tɩŋ hatʊ kpɛdɩŋ yɔ ɛ-taa. Friedrich Wöhler nɛ Antoine Bussy ñalɩzɩ-ɩ ndɩ pɩnaɣ 1828 ɛlɛ paɖʊ kaŋwa kɛ bɛrɩlɩyɔm tɛ kɩlɔrɩrɩ yɔɔ. [[Sʊyɛdɩ (Suède)|Sʊyɛdɩ]] ɛyʊ nɔyʊ ñatɩlɩna ɛ-tɛ hilimiye ñʊʊ. Bɛrɩlɩyɔm kɛ ñɩɣlɩm pɩyʊ weyi ɛ-taa nɛ sɔtʊ piŋ yɔ. Paɖʊ-ɩ pʊtʊnaa mba pɛwɛ sɔtʊ piŋ yɔ pa-taa ɛzɩ arɩsɛnɩkɩ (As), kadɩmɩyɔm (Cd), kɩrɔm (Cr), pʊlɔɔ (Pb), taalɩyɔm (Tl), nɛ mɛrɩkɩrɩ (Mg).
[[Category:Kpɛli pɩyʋʋ pɩlʋʋ kpata]]
|