Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ
Contenu supprimé Contenu ajouté
Creation d'une page sur le carbone |
Categorie, liens |
||
Caŋa 1:
Karɩbɔnɩ kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pɩyʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 6 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ C. Ɛwɛna agbele naa naatozo, 12C, 13C nɛ 14C. Kajalaɣ naalɛ mba wɛ ɖiɣ ɖiɣ nɛ naatozo ŋgʊ kɛ cɛnzɩ tɔʊʊ ɖoŋ tɛ nɛ kɩwɛna fezuu hɔɔlʊʊ pɩnzɩ 5730.
Karɩbɔnɩ kɛ pʊtʊ nanza ñɩnʊ weyi ɛkɩlɩ tɔyʊʊ kedeŋga taa nɛ ɛkɛ hiu nɛ kagbanzɩ ñɩnʊ kɛ tɛtʊ pɔɔɖɛ taa. Tɛtʊ yɔɔ lɛ, ɛwɛɛ nɛ pana-ɩ (aka yaa mamacɩɩɖɛ nɛ tɩyamaɣ), hɔɔlasɩ sakɩyɛ tɛkɛ tomnasi (CO2 nɛ CH4) nɛ hɔɔlasɩ sakɩyɛ kɛ karɩbɔnɩ tɩyɛ (piyomasi, karazɩm nɛ [[fefeku]]).
Tɔmpiye karɩbɔnɩ lɩna
Karɩbɔnɩ lɩmaɣza lɩwa kpaɣ alɩwaatʊ ndʊ René Antoine Ferchault de Réaumur lakaɣ tʊmɩyɛ pɩlɩna ñɩɣyʊ ɖoŋ ŋgʊ yɔɔ pɩtɩŋna ñɩɣyʊ, nɔmɔʊ ŋgʊ kɩ-taa ɛnaa se pʊtʊ
Kpaɣɖʊ 19 kɛna kpaɣɖʊ ŋgʊ kɩ-taa karɩbɔnɩ wazaɣ kaapaɣla yɔ mbʊ pʊyɔɔ yɔ kɩhaɣa ɖoŋ. Ɖɩkpaɣ ɛzɩ pɩnaɣ 1865 alɩwaatʊ Antoine César Becquerel suzuu mbʊ karɩbɔnɩ kaakɛ keeke pɩtɩŋna ɖasɩ ɖoŋ nzɩ ndɩ ndɩ nzɩ payakaɣ Paarii tɛtʊ taa ɖooo canaʊ yɔ.
[[[[Category:Kpɛli pɩyʋʋ pɩlʋʋ kpata]]
|