Ñɔɔzɩtʋ hɛkʋ taa tʋkaɣ

Contenu supprimé Contenu ajouté
Atticmaker (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
Category added
Gnangbade (ndɔncɔɔlɩyɛ | tambasɩ)
suppression des explication française; liens
 
Caŋa 1:
[[File:5 Emeralds from Colombia.JPG|thumb|5 Emeralds from Colombia]]
 
Mbʊ payaɣ se emeroodi (émeraude) yɔ, pɩkɛ ñɩɣlɩm pɩyɛ naɖɩyɛ. Pɩkɛ ñɩɣlɩm pɛ wena payaɣ se silikatɩ yɔ a-taa naɖɩyɛ. Pɛtɛyɩ ñɩɣlɩm pɛ huwa ndɩ ndɩ. Payaɣ ñɩɣlɩm pɛ naayɛ se siklosiliikate (cyclosilicate) waa. Pɛ ana awɛ ɛzɩ pɛ wena payaɣ se peerili (béryl) waa yɔ. Mbʊ payaɣ se kromi (chrome) nɛ fanadiyɔɔm (vanadium) yɔ peyebina nɛ emeroodi ñɩɣlɩm pɩyɛ wɛɛna tɩŋ hatʊ tɔlɩm . Nabʊyʊ taa ɖɔɖɔ lɛ, ñɩɣyʊʊ ŋgʊ payaɣ se fɛɛrɩ (fer) yɔ kiyekina nɛ emeroodi ñɩɣlɩm pɩyɛ wɛɣna tɩŋ hatʊ tɔlɩm. Ñɩɣlɩm pɛ kpɛndɩ naanza. Emeroodi kɛ ñɩɣlɩm pɛ ana a-taa lɛɛɖɛ.
 
[[File:Beryl Smaragd DSCF0433.jpg|thumb|Beryl Smaragd DSCF0433]]
Caŋa 9:
Weyi ɛya pɩyɛ nɖɩ hɩɖɛ se «emeroodi » yɔ nɛ tɔmpiye emeroodi ɖɩlɩyɛ
 
Tɔmpiye emeroodi lɩna tɔmpiye smaragdus cɔlɔ. Tɔmpiye smaragdus kɛ laatɛɛ[[Latɛŋ kʊnʊŋ]] tɔmpiye. Ɛlɛ, toovenum lɛ, laatɛɛ ñɩma taayaana Pɛrɩsɩ ñɩma tɔmpiye tɔmpiye zamarat camɩyɛ nɛ pɩpɩsɩ se smaragdus. Pɛɛrɩsɩ ñɩma ya pɩyɛ nɖɩ se zamarat, pʊ-tɔbʊ se «pɩyɛ ñamɩyɛ». Ɖɔɖɔ ɛzɩ ñɩɣlɩm pɛ lɛɛna yɔ, mbʊ ndɔnjɔɔlɩyɛ ɖɔ sakɩyɛ ñɩɣlɩm pɩyɛ nɖɩ payaa se «emeroodi» yɔ ɖɩ-tɔm taa. Pɔtɔŋ se pana pɩyɛ nɖɩ Babylone tɛtʊ taa nɛ pɩla pɩnzɩ kudoku nɛ pʊcɔ palʊlɩ ɖa-Kɩpaɣlʊ nɛ ɖa-ñʊʊyaɖʊ Yeesu-Krɩstʊ. Pakpaɣ emeeroodo ñɩɣlɩm pɩyɛ nɖɩɩ Babylone tɛtʊ taa peeɖe nɛ kɩkɛ tɛtʊ ndʊ tɩ-taa ñɩma tadɩyɛ liidiye pɔɔyɛ. Ɖooo caanaʊ alɩwaatʊ taa emeroodi ñɩɣlɩm pɛ wuluwuluwaa naayɛ kɛwɛ EgipitiEgipitii ɛjaɖɛ taa, teŋgu kɩsɛɛmʊʊ cɔlɔ kpam. Emeroodi ñɩɣlɩm pɛ wuluwuluwaa mba pakpakaɣ nɛ polukina Egipiti kewiyaɣ taa sɔsaa ñɩɣlɩm wondu ndɩ ndɩ. Ñɩɣlɩm wondu ndʊ payaɣ se piijuu waa (bijoux).
 
[[File:Emerald baton finials (17th c., Kremlin) by shakko 02.JPG|thumb|Emerald baton finials (17th c., Kremlin) by shakko 02]]