Kpema kɛna ɖozi nzi payayɩɣ sɩ-hatʊ yɔɔ yɔ. Tuluŋga taa lɛ, tɩmaatɩ ñɛkɛna ɖozi nzi pahayɩɣ-sɩ sɩ-pee yɔɔ yɔ. Ɛzɩ ademɛɛ yɔ, kpema tomnaɣ wɛ ɛzɩ tɩŋhatʊ lɩm yɔ. Ɖenɖe pakɩlʊ kpema hayʊ yɔ, pɩwɛɛ se pɩkɛna ɖenɖe wɩsɩ wɛɛ yɔ. Ɖozi sɩnɛ tɩ-taa anaɣm ɖɔɣa kamaɣ fɛyɩ nɛ anaɣm mbʊ pɩ-taa kɔyɔ: fɛɛrɩ nɛ bʊ pɩhaɣ ɛyʊ tɔnʊʊ taa kpekpeka nɛ alaafɩya camɩyɛ yɔ.

Spinacia oleracea

Ɛzɩ tɩŋ lɛɛŋ sakɩyɛ ɖɔɖɔ yɔ, mbʊ kpema wɛɛ nɛ kpema tɩŋ yaa tikiŋ nɩyɛ wɛɛ lɛ a-yɔɔ kɛ abalaa wɛɛ nɛ lɛɛŋ yɔɔ kɛ halaa ñɛwɛɛ. Pee wɛ ñɩɩɩ ñɩɩɩ nɛ apʊʊ pɩtɛ lɛ pɩyaɣ nɛ heelim kpakɩɣna-yɛ nɛ piwona lɛɛna yɔɔ. Kpema ɛɛkɩlɩɣ tɛtɛ wondu yaa yaa nakaŋ hɔm nɛ heelim kɩl;;una pee anaa yɛlɩnaʊ.

Ɖooo kiɖetɛɛ lɛ, Pɛrsɩ tɛtʊ taa kɛ paalɛɣa kpema tɔɔʊ yaa hayʊʊ nɛ pɩnzɩ mɩnɩŋ XII taa kɛ a-tɔɔʊ nɛ a-haɖaʊ tala Fransɩ ɛjaɖɛ taa pʊcɔ Catherine de Médicis yɛlɩna kpema tɔɔʊ nɛ a-haɖaʊ kɛ ajɛya kpeekpe taa. Papɩzɩɣ pahayɩ-ɛ pɩnaɣ taa paa fenaɣ ŋga ka-taa pɩlɩɩna tɛʊ cɔlɔ yaa nikaɣ cɔlɔ. Kpema naayɛ wɛ nɛ apɩzʊ atalɩ pɩnzɩ naalɛ nɛ lɛɛna lɛ, alakɩ camɩyɛ pɩnaɣ kʊɖʊmaɣ lɛ, a-ɖoŋ tɛma. Pacaɣ kpema kɩcaʊ pʊtɔbʊʊ se ahɔʊ nɛ a-hatʊ kpa camɩyɛ fɛlɛfɛlɛ lɛ pɛsɛtɩ-tʊ nɛ pʊcɔ aɖaanɩ hɔʊ.