Tɔŋkɩsɩtɛnɩ kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 74 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ W (pɩlɩna Caama tʊ Wolfram yɔɔ). Ɛ-hɩɖɛ anasaayɩ nɖɛ lɩna Sʊyɛdɩ kʊnʊŋ taa tung (pʊ-tɔbʊʊ se yuŋ) nɛ sten (pʊ-tɔbʊʊ se pɩyɛ) nɛ pi-kpeekpe pʊ-tɔbʊʊ se pɩyɛ yuŋ ñɩnɖɛ. Pana tɔnkɩsɩtɛnɩ ñɩɣlɩm tɛtʊ naa sakɩyɛ taa ɛzɩ wolframite nɛ scheelite pa-taa.

W-TableImage
Tungsten

Tɔnkɩsɩtɛnɩ tomnaɣ yem kɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ kɩɖɛzʊʊ weyi ɛwɛ kpʊzɩyɛɛ, pɩkɛ ñɩɣyʊʊ kʊhʊlʊmʊʊ, ɛwɛ ɖoŋ pɩfɛyɩ yɔɔdʊʊ nɛ ɛcaɣ yuŋ piŋ. Ɛ-maɣmaɣ keeke lɛ palakɩ-ɩ nɛ tʊmɩyɛ kɛ laatriki miŋ ɖeɖe (palakɩ-ɩ nɛ laatriki kanɖʊʊ naa yalaa taa).

Tɔŋkɩsɩtɛnɩ keeke kɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ weyi ɛwɛ ɖoŋ piŋ, ɛkɛ ñɩɣyʊʊ kpʊzɩyɛɛ kʊlʊmʊm tɩyɛ ɛzɩ ɛtɛŋ yɔ. Ɛwɛ ɖoŋ keeke kɔyɔ papɩzɩɣ pɛsɛtɩ-ɩ nɛ ñɩɣyɩŋ kela saɣ, kɛlɛ ɛpɛlɩɣ nɛ ɛcaɣ kaɖɛ se palabɩ-ɩ nɛ tʊmɩyɛ yee pɩtɛkɛ ɛ-maɣmaɣ kɔyɔ. Ɛɛpʊkɩ kpaa, kɛlɛ ɛpɩzɩɣ ɛmʊ kalɩkɔdaɣ pazɩ pɩtɩŋna siziŋ lɩm naa yɔɔ.

Electric bulb filament

Peter Woulfe kɛna kajalaɣ tʊ weyi ɛlaɣ naʊ tɔŋkɩsɩtɛnɩ yɔ kɛ pɩnaɣ 1778, ŋgʊ mbʊ lɛ ɛlakaɣ tʊmɩyɛ wɔlframɩtɩ yɔ kɛnɛ. Kɛlɛ ɛna se lɩm mbʊ pɩ-taa kaawɛ lɛɛbʊ mbʊ paasɩŋ-pʊ yɔ. Ɖalaa Juan José nɛ Fausto Elhuyar tʊ na pɩnaɣ 1783 alɩwaatʊ taa ñɩmɩŋ lɩm lɛɛbʊ pɩlɩna wɔlframɩtɩ pɩwɛɛ ɛzɩ tɔŋkɩsɩtɩkɩ. Ɛsɩpañɩ ɛjaɖɛ pɩtasɩ alɩwaatʊ pazɩ pɩnaɣ kʊyʊmaɣ ŋga ka-taa lɛ, ɛyaa mba pa-naalɛ papɩzɩ palɩzɩ tɔŋkɩsɩtɛnɩ kiyeke pɩtɩŋna akayɛ yɔɔ.