William Petty

William Petty, palʊla-ɩ Romsey kɛ Hampshire Aŋglɩtɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa agoza fenaɣ kɩyakʊ 27 pɩnaɣ 1623 alɩwaatʊ taa nɛ ɛsɩ Lɔndrɩ tɛtʊ taa saŋayɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 16 pɩnaɣ 1687 taa. Ɛɛkɛ tɔsʊʊ tʊmɩyɛ tʊ, ɛkɛ tɩlɩyɛ tʊ, ɖɔkɔtɔ lɔnsɩɖɛ tʊ ɛkɛ mansʊʊmalɩ ɛyʊ, ɛkɛ paɣtʊ lɩzɩyaa taa ɛyʊ nɔyʊ nɛ kewiyaɣ ŋgbɛyɛ taa ɛyʊ ɖɔɖɔ kɛ Pritaniki ɛjaɖɛ taa.

Palɩlɩ William Petty kɛ hɔʊ yɔɔ yɔɔ ñɩŋgʊ taa. Ɛkɛ pɩɣa ŋga kɛwɛ ŋñɩɩ ɛlɛ kɛwɛ lɔŋ yɔ. Evebu mbʊ yɔ lɛ, ɛtɩ pazɩ kpɛlɛkʊʊ kpakpasɩ kpaʊ mɛlɛnaa taa taa. Ɛtalɩ pɩnzɩ 14 lɛ, ɛɖanɩɣ pazɩ sukuli Yeesuu Krɩstʊ ŋgbɛyɛ taa mba cɔlɔ kɛ Caen Mont tɛ kɔlɛzɩ taa. Ɛkpɛlɛkɩ Latɛŋ kʊnʊŋ, krɛkɩ kʊnʊŋ nɛ Fransɩɩ kʊnʊŋ nɛ ɖɔɖɔ lɛɣtʊ tʊma nɛ ɛsɔta tɩyɩnzɩ yɔɔ tʊma ɖɔɖɔ. Pʊwayi lɛ, ɛpɩsɩ Ɛnglɩsɩ ɛjaɖɛ taa.

Pɩnaɣ 1643 taa, kajalaɣ ɛnglɩsɩ samaɣ hɛkʊ taa you kpɛzɩɣ ɛ-kalɩzaɣ nɛ ɛɖɛɛ ewolo ɛcaɣ Peyibaa ɛjaɖɛ taa, peeɖe ɛkpɛlɛka tomnaɣ pilinzi tʊmɩyɛ. Ɛpɩsɩ Hobbes tʊmɩyɛ tɩnaa tɛ takayaɣ taa mayʊ kɛ Amsterdam ɛjaɖɛ taa, peeɖe ɛkatʊʊ Descartes, Gassendi nɛ Mersenne. Ɖama hɛkʊ taa you tɛma wayi lɛ, ɛpɩsɩ Oxford tɛtʊ taa pɩnaɣ 1646 nɛ ɛpaɣzɩ ɖɔkɔtɔ tʊmɩyɛ sukuli. Pʊwayɩ ɖɔɖɔ lɛ, ɛsʊʊ lɔnsɩɖaa ŋgbɛyɛ taa kɛ Londres tɛtʊ taa. Pʊkɔma pɩnaɣ 1651 taa lɛ, ɛpɩsɩ wɩlɩyʊ sɔsɔ Oxford tɛtʊ taa tomnasɩ pilinzi kpɛlɛkʊʊ nɔmɔʊ taa nɛ miziiki tʊmɩyɛ kɛ Lɔndrɩ.

Pɩpɩsɩ pɩnaɣ 1652 alɩwaatʊ taa lɛ, ɛsʊʊ Oliver Cromwell sɔɔjɔnaa taa kɛ Irlande ɖenɖe ɛkɛ ɖɔkɔtɔ sɔsɔ. Ɛzɩma ɛtɔlɩ wɩlɩtʊ tʊmɩyɛ nɛ eyele ɖɔɖɔ nɛ ɛkpaɣ tɩlɩyɛ kɩfaɖɛ ndɩ Francis Bacon lɩza yɔ yebe puposina-ɩ nɛ Oxford tɛtʊ. Pɩnaɣ 1654 alɩwaatʊ taa lɛ, ɛmʊ liidiye takayaɣ Irlande ɛjaɖɛ taa, Down Survey kɛlɛ mbʊ yɔ, pɩnaɣ 1656 kɛtɛma. Tʊmɩyɛ ndɩ ɖɩpɔzʊʊ se Cromwell ɛhɛyɩ e-liidiye kɩndɩyaa nɛ tɛtʊ. William Petty wɛna ɖɔɖɔ se pɛhɛyɩ tɛtʊ. Petty mʊ acre yaa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɔɔ ɖa-kʊnʊŋ taa hayɩm naa 30000 nɛ Irlande nɛ hadɛ yɔɔ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ kiŋ nɛ takayasɩ 9000.