Stonehenge kɛna Kumoɖe sɔsɔyɛ naɖɩyɛ. Kumoɖe sɔsɔyɛ nɖɩ ɖɩkɛ cee wayɩ tɔm wonuu kʋtɔzʋtʋ wonuu ŋgʋ kɩkɛ pɩyɛ sɔsɔyɛ yɔ. Kumoɖe ɖɩnɛ, ɖikpeeluu ɖɩ-taa matʋʋ ndɩ ndɩ ndʋ tʋwɛ kuluŋgulu tɩyɛ hɔɔlʋʋ taa yɔ.

Pama kumoɖe nɖɩ pɩgbaʋ hɛkʋ -2800 nɛ -1100 mbʋ yɔ alɩwaatʋ taa. Pɩɩkɛ pʋɖɔŋzɩ hɛkʋ nɛ hɛkʋ wɛɛ matʋ taa.

Stonehenge close-up

Nɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ hɔɔlʋʋ taa kiŋ lɛ, kumoɖe sɔsɔyɛ Stonehenge ɖɩnɛ, ɖɩwɛna Amesbury egeetiye. Amesbury egeetiye ɖɩnɛ, ɖɩna kumoɖe sɔsɔyɛ Stonehenge pɛ-hɛkʋ taa mɛtɛ waa talɩɣ ɛzɩ mɛtɛ waa nanaaza (4) mbʋ yɔ.

Amesbury kɛna ajɛɛ anɛyɔ: Wiltshire, nɛ pɩtasɩna Angletɛrɩ pɛ-ŋgbɛyɛ. Kumoɖe sɔsɔyɛ Stonehenge tɛtʋ tɩŋgɛ nɛ cromlech Avebury tɛtʋ ɖɔɖɔ wɛna ɛzɩ kilomɛtɛ waa ɛzɩ hiŋ naanaza mbɩ yɔ nɛ hayuu kiŋ hɔɔlʋʋ. Pama pahɩla ɖɔɖɔ kedeŋa UNESCO tɔsʋʋ kozaɣ takayaɣ taa.

Stonehenge Inside Facing NE April 2005

Pɛkpɛnda payɩ lɛ, payaɣ takayaɣ n̄ʋʋ toi size Stonehenge, Avebury nɛ ŋgbɛyɛ tɛtʋ ɖɩgbɛndɩyɛ. Paa pɩnaɣ ŋga, samaɣ ŋga kowoki yɔ kɔn̄ɔtʋna talɩɣ ɛzɩ miiliyɔɔ kʋɖʋmʋ mbɩ yɔ. Kumoɖe sɔsɔyɛ Stonehenge ɖɩnɛ paasɩma-ɖɩ hooo hooo hɛkʋ nɛ hɛkʋ alɩwaatʋ taa.