Yʊrʊba kʊnʊŋ
Yʊrʊba yaa yoruuba, pɩkɛ egeetiye hɩɖɛ nɛ payaɣ se yorùbá kɛ nɔɔ ɖeʊ tɛ kʊnʊŋ ŋgʊ kɩ-tɛ nɛ Nɩzɛro-koŋgolɛzɩ tɛ kʊnʊmɩŋ cejewiye taa yɔ. Pɩlɩna kʊnʊmɩŋ kpɛlɛkɩyaa sukuli naa yɔ lɛ, paɖʊ-kʊ Kwa kʊnʊmɩŋ taa yaa Benuuwe-koŋgolɛzɩ kʊnʊmɩŋ taa.
Ɛyaa ndɩ ndɩ tɛ sɔnzɩ labʊ wɩlɩʊ yʊrʊba mba ɖɩlɩyɛ pʊkɔ pɩtalɩ Naajeeriya tɛtʊ sɔsɔtʊ ndʊ payayaɣ se Ile-Ife yɔ. Samaɣ ŋga kɔyɔɔdʊʊ yʊrʊba kʊnʊŋ yɔ patala ɛyaa miiliyɔɔ waa nɛɛlɛ nɛ kɩgbanzɩ Naajeeriya ɛjaɖɛ taa ɖeeɖe kɩ-kɛ ɛjaɖɛ taa kʊnʊmɩŋ naatozo taa kʊnʊŋ lɛɛkʊ nɛ ɖɔɖɔ pɔyɔɔdʊʊ-kʊ Peenɛɛ nɛ Togo ajɛyɛ taa. Pɔyɔɔdʊʊ yʊrʊba kʊnʊŋ ɖɔɖɔ Antilles ajɛyɛ taa nɛ Ameriki latini kɔzɩ kɔzɩ Kuubaa ɛlɛ pɩtɩŋna Afrika yoma mba palʊlɛ-wɛ peeɖe yɔ nɛ palakɩ Santeriya tɛ ɛsɔ kɩlaʊ sɔnzɩ yɔ nɛ pɔyɔɔdʊʊ-kʊ ɖɔɖɔ Biresiili ɛjaɖɛ taa kɔzɩ kɔzɩ Candomble ɛsɔ sɛtʊ ŋgbɛ taa.
Pama yʊrʊba kʊnʊŋ nɛ masɩ kpata naa ndɩ ndɩ ɛlɛ pakɩlɩ ñɩɣʊ Latɛŋ maʊ kpata yɔ kɛnɛ. Peenɛɛ ɛjaɖɛ taa lɛ, kewiyaɣ tɛ matʊ lakɩna tʊmɩyɛ nɛ ɛjaɖɛ taa kʊnʊmɩŋ tɛ masɩ paɣtʊ ndʊ pasɩma-tʊ yɔ, ŋgʊ Naajeeriya lɛ, kewiyaɣ matʊ ñɩɣʊ niye Pan-Nigérian masɩ paɣtʊ yɔ kɛnɛ. Peenɛɛ ɛjaɖɛ taa lɛ, pama yʊrʊba kʊnʊŋ nɛ pɛ-ɛjaɖɛ taa kʊnʊmɩŋ tɛ masɩ. Naajeeriya ɛjaɖɛ taa lɛ, pɛtɛ masɩ kɛ Latɛŋ masɩ nzɩ masɩ yʊsʊʊ walanza yɔ. Pɩkpeekpe pɩta lɛ yʊrʊba kʊnʊŋ masɩ kɛ Pan-Nigéria tɛ masɩ kpeekpe haɖɛ ñɩnzɩ.