Ɖama tʊɣʊʊ, pɩkɛ ɛzaɣtʊ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩñɔ yem tuda pɩlɩna ɛyaa tɛyɩtʊ tɔm yɔɔ, pɩcɛlɩna se ɛyaa kʊhʊlʊmaa nɛ ɛyaa kɩkpɛda yɔɔ, nɛ pɔtɔŋ ɛyaa nabayɛ ñakpaɣ pa-tɩ pakɩla lalaa. Lɩmaɣzɩyɛ ndɩ ɖiyele nɛ ɛyaa nabayɛ wɛɛna ɖdoŋ lalaa yɔɔ. Tɔmpiye nɖɩ sakɩyɛ cɔlɔ ;;dikɔna ntɔnjɔɔlɩyɛ piŋ ɛyaa naa hɛkɩŋ taa, paa ɖooye you wɛɛ tɩ-tɔm taa.

Segregation 1938b
ApartheidParkBenchJohannesburg (cropped)

Samaɣ taa ɖama kɩɩsɔɔlʊʊ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ (kpaɣ paa pɩɩkɛ ɛyaa hɔɔlʊʊ taa yaa kʊnʊmɩŋ yaa tomnasi sɛmɩŋ hɔɔlʊʊ taa) pɩtɩŋna payi mbʊ yɔ pɩlɩna ɛzɩma ɛyʊ lɛlʊ ɛɛsɔɔlʊʊ ɛgɔm ɛ-tɛ yɔ yaa paa anɩ caɣ se pɔtɔ se ɛ-ɛjaɖɛ kɩlana lɛɛna. Yoŋ kaawɛ ajɛyɛ sakɩyɛ pɩlɩna ɖama kɔsɔlasɩ yɔɔ, nɔɔ nim lɛlʊ, ɖama taa ɖama tɔzʊʊ yaa ɖama tʊɣʊʊ yɔɔ.

Ɖama tʊɣʊʊ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩñɔza politiki tɔm ndɩ ndɩ kpaɣ ɖama yasʊʊ, lalaa ñaa ɛyʊ kɩkpɛdʊʊ nɔɔyʊ se kʊlʊm lalaa se pɛ-tɛ hayi lalaa se pɛ-tɛ hadɛ, paa mba lɛ nɛ pakʊnʊŋ, ɛyaa kʊyʊʊ ɖama yɔɔ nɛ yoŋ halɩ ɖama kʊʊ lɩɩ. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ tɩna yomaa kpaʊʊ tɔm nɛ ajɛyɛ ñʊŋ yɔɔ caɣʊʊ tɔm.

Antisemitism in Berlin 1933

Ɛyʊ kʊlʊm tɛ caɣʊʊ ɛyaa kpeekpe se ɛnʊ kɩlɩna yɔ kaakɛ tɔmpiye nɖɩ lɛɣtʊ kpɛlɛkɩyaa tʊmɩyɛ tɩnaa, ɛyʊ maɣzɩm tʊmɩyɛ tɩnaa nɛ politiki ɛyaa ndɩ ndɩ kpaɣɖʊ 19 alɩwaatʊ cɔɔla tɩ-yɔɔ piŋ. Ɛsakuliye tɔm ñɔkɔma pʊsʊʊ mbʊ lɛ lɩmaɣzɩyɛ ɖiyele ajɛyɛ ñʊŋ yɔɔ caɣʊʊ tɔm sʊʊ. Tɔm ndʊ tɩtaɣ nɛ ajɛyɛ naayɛ, Etaazuunii Jim Crow paɣtʊ wɛɛ (pɩnzɩ 1865 ŋtalɩ 1963), Afrika nɛ Hadɛ mɩzasɩ yasʊʊ yaa ɖama tʊɣʊʊ (pɩnzɩ 1948 ŋtalɩ 1991), Caama (pɩnzɩ 1933 ŋtalɩ 1945).