Palʊla Chinua Achebe kɛ kam fenaɣ kɩyakʊ 16 pɩnaɣ 1930 kɛ Oziidii tɛtʊ taa, Nanjeriya ɛjaɖɛ taa nɛ ɛsɩ Pɔstɔnii, Etaazunii ɛjaɖɛ taa lakɩŋ fenaɣ 21 wiye pɩnaɣ 2013 ɛwɛna pɩnzɩ 82. Ɛ-hɩɖɛ siŋŋŋ kɔyɔ Albert Chinualumogu Achebe nɛ ɛ-tʊmɩyɛ siŋŋŋ kɔyɔ takayasɩ maʊ. Nɛ ɛ-kacalaɣ takayasɩ kɔyɔ: Ɛjaɖɛ wɛɛkaa (Le monde s'effondre; Things Fall Apart) nɛ Cɛyɩtʊ (Le Malaise; No Longer at Ease). E-sukuli labʊ taa ɛlɛɣza ɛ-hɩɖɛ Igbo taa mbʊ yɔ ɛkɛ Najeriya nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa–tʊ. Ɛ-ñɩma kɛ katolika mba nɛ pɛwɛna pɩya looɖo nɛ Albert Chinua Achebe kɛŋna kagbaanzɩ-tʊ. Payaɣ ɛ-caa se Isaiah Okafo nɛ e-ɖoo kɔyɔ Janet Achebe.

Chinua Achebe, 2008 (cropped)

Albert Chinualumogu Achebe laba sukuli camɩyɛ pʊkɔɔ pɩtalɩ sukuli kɩtɛzʊʊ taa Iibaadaŋ nɛ pʊwayɩ lɛ ɛɖɔna Afrika ajɛya ndɩ ndɩ taa wobu nɛ pɩtamna Etaazunii. Pɩnaɣ 1958 kɛ ɛ-kacalaɣ takayaɣ, Ɛjaɖɛ wɛɛkaa (Le monde s'effondre (Things Fall Apart) lɩwa. Salaŋ fenaɣ 1961 ɛkpaɣ halʊ, Christie Chinwé Okolie, nɛ pɛwɛɛna pɩya naanza nɛ nzɩ yɔ: Chinelo, Cidi, Nwando nɛ Ikechukwu. Pɩnaɣ 1972 pazɩ Albert Chinua Achebe kɛ aseeɖe tɔm maʊ takayaɣ nakɑyɩ ñʊʊdʊ nɛ nɛ ŋga payaɣ se Obike. Pɩnaɣ 1987 taa lɛ malɩŋ ŋgbɛyɛ sɔsɔyɛ nɖɩ ɖɩwɛna Najeriya nɛ hayʊ kiŋ yɔ ɖɩsɔɔlɩ se ɛkɛna ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-ñʊʊdʊ tɛɛ tʊ. Pɩla mbʊ ɖɔɖɔ, ɛlɛ etisaa se paanɩ ɛtɩlɩ se pɩfɛyɩ kaɖɛ kɛ hadɛ tʊ se ɛpɩzɩ ɛla tʊmɩyɛ kɛ hayʊ kiŋ ɖenɖe Mola tʊ wɛ nɔɔ yɔɔ yɔ.

Albert Chinua Achebe wɩla sukuli kɛ sukulinaa sʊsaa taa ɛzɩ Nanjeriya peeɖe yɔ, Aŋgilisi, Amerika, Niwuyɔrkɩ nɛ Prownii taa. Pɩnaɣ 1900 taa kɛkpɛdɛsaɣ nakayɩ caɣza-ɩ tataa nɛ pʊkɔɔ pɩtalɩ lakɩŋ fenaɣ 21 wiye pɩnaɣ 2013 nɛ Pɔstɔnii ɖakʊta taa ɛ-klʊdɔŋ tɔcɔ ɛwɛna pɩnzɩ 82.