ITIE tʊmɩyɛ tɔm Togo taa
Huuuleɖuu kedeɣzaɣ ŋga palabɩ-kɛ Johannesburg tɛtʋ taa Afrika hadɛ kiŋ ɛjaɖɛ taa pɩnaɣ 2002 taa yɔ, ke-ɖeɖe palaba lɩmaɣza nɛ ITIE tʋmɩyɛ ñɔ. Ɛlɛ pɩnaɣ 2003 palaba sɔnzɩ Lɔndrɩ tɛtʊ taa nɛ ITIE tʊmɩyɛ pazɩ. Ɛjaɖɛ yɔɔ sɔsaa ɖʊ tʊmɩyɛ nɖɩ mbʊ pʋyɔɔ yɔ pɔcɔnaa nɛ pana se yee kaɖasɩm nɛ tɛtɛɛ ñɩm ndɩ ndɩ huyuu pɩzɩɣ pʊkɔnɩ huuu ajɛya taa nɛ pɩsɩnɩ samaɣ yɔ, pɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ pʊkɔnɩ kʊñɔndʊtʊ yee patɩɖɔkɩ liidiye nɖɩ ɖɩlɩɣnɩ pɩ-taa yɔ camɩyɛ yɔ.
Pʊyɔɔ lɛ, ITIE tʊmɩyɛ ñɩnɩɣ se mbʊ tɛtɛɛñɩmhuyuu tʊma ndɩndɩ hɛyɩɣ kewiyaɣ yɔ, ayɔɔdɩ pʊ-tɔm nɛ paa weyi ɛnɩɩ. Ɖɔɖɔ lɛ, pʊwɛɛ se kewiyaɣ ɖɔɖɔ ɛyɔɔdɩ liidiye nɖɩ kamʋʋ tʊma ana a-cɔlɔ yɔ nɛ paa weyi ɛnɩɩ. Ajɛya wena awɛnɩ kaɖasɩm nɛ tɛtɛɛñɩm ndɩ ndɩ yɔ, ITIE tʊmɩyɛ sɩɣna-yɛ nɛ liidiye nɖɩ ɖɩlɩɣnɩ tɛtɛɛñɩmhuyuu nɛ pɩ-pɛdʊʊ taa yɔ, ɖɩwazɩ samaɣ kpeekpe nɛ ɛyaa nabɛyɛ ɩtaakpaɣ-ɖɩ nɛ pasɩɩ pa-tɩ. Pʊcɔ pɩpɩzɩ pʊɖɔ mbʊ lɛ, pʊwɛɛ se ɛgbaɣdɩyɛ kɩbanɖɛ naɖɩyɛ wɛɣ kewiyaɣ nɛ tʊma wena ahuyuu tɛtɛɛ ñɩm yɔ nɛ aŋgba wena awɛ a-tɩ yɔɔ yɔ nɛ ñɩmdɩnaa nɛ kedeŋa yɔɔ aŋgba sɔsɔna pɛ-hɛkʊ taa.
ITIE ɛgbɛyɛ wɛnɩ paɣtʊ sɔsɔtʊ, ɛlɛ ajɛya wena asɔɔlaa se asʊʊ ɛgbɛyɛ taa yɔ, a-taa paa nɖɩ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩɖɔ paɣtʊ ndʊ tɩ-yɔɔ ɛzɩ pʊpɔzʊʊ yɔ. Ɛgbɛyɛ Ñʊndɩnaa sɔsaa nɛ takayaɣ taa maʊ tʊmɩyɛ sɔsɔɖɛ taa ɛyaa ñakɩna pana se paa ɛjaɖɛ nɖɩ lɛ, ɖɩɖɔ paɣtʊ tʊnɛ tɩ-yɔɔ. Paa mbʊ yɔ, pɩkɛnɩ kɩcɛyʊʊ paa ɛjaɖɛ nɖɩ lɛ se ɖɩyɔɔdɩ ɛzɩma ɖɩ-maɣmaɣ ɖɩɖʊwa se ɖɩɖɔŋ paɣtʊ ndʊ tɩ-yɔɔ yɔ. Ɖɩnɩɩ kɛlɛʊ yem se ITIE ɛgbɛyɛ paɣtʊ kɛ paɣtʊ ndʊ palɩzɩ-tʊ kedeŋa kpeekpe yɔɔ se tɩsɩna nɛ cɩkpɛndʊʊ nakʊyʊ ɛtaawɛɛ tɛtɛɛ ñɩm huyuu tʊma labʊ taa ajɛya taa nɛ haɖaa taa.
Pʊcɔ nɛ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ tɔ se ɖɩcaɣ ɖɩsʊʊ ITIE ɛgbɛyɛ taa lɛ, pʊwɛɛ se ɖɩ-kewiyaɣ ɛɖɔ paɣtʊ kagbaanzɩ tʊnɛ tɩ-yɔɔ:
- Pʊwɛɛ se kewiyaɣ ɛyɔɔdɩ kpayɩ nɛ paa anɩ ɛnɩɩ se kɔsɔɔlaa se kasʊʊ ITIE ɛgbɛyɛ taa;
- Pʊwɛɛ se kewiyaɣ etisi nɛ ka nɛ tɛtɛɛ ñɩm huyuu tʊma nɛ aŋgba wena awɛ a-tɩ yɔɔ yɔ pala tʊmɩyɛ ITIE ɛgbɛyɛ taa;
- Pʊwɛɛ se kewiyaɣ ɛlɩzɩ kaɖɩka sɔsɔɔ nakɛyɛ nɛ kɔcɔnɩ ITIE tʊmɩyɛ yɔɔ;
- Pʊwɛɛ se kewiyaɣ ɛlɩzɩ ɛyaa tʊma nɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ pɔcɔna ITIE tʊmɩyɛ ɖɔŋ ɖɔm mbʊ ɛjaɖɛ taa yɔ pʊ-yɔɔ ; nɛ
- Ɛyaa mba palɩzɩ-wɛ yɔ, pʊwɛɛ se pa nɛ ɛjaɖɛ taa tʊma lɛɛna pɔyɔɔdɩ nɛ panɩɩna ɖama mbʊ pacaɣ labʊ yɔ, alɩwaatʊ ndʊ pʊpɔzʊʊ-wɛ nɛ palabɩna-pʊ yɔ nɛ tɩlasɩ nzɩ sɩpɩzɩɣ sɩwɛɛ tʊmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-labʊ taa yɔ pʊ-yɔɔ.
Yee ɛjaɖɛ naɖɩyɛ ɛcaɣ se ɖɩmʊna ITIE paɣtʊ tam yɔ, yaa yee ɖɩñakɩ pana tam se ɖɩsʊʊ ɛgbɛyɛ taa kɔyɔ, pʊwɛɛ se ITIE etiyiɣna ɛyaa tam tam nɛ pɔcɔŋnɩ ɛzɩma tʊma ɖɔŋ ɖɩ-taa yɔ. Pɩkɛnɩ kɩcɛyʊʊ pɩŋŋ ITIE kedeŋa kpeekpe paɣtʊ ɛsɩndaa. Mbʊ haɣnɩ nʊmɔʊ se pana ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩñakɩ pana ñaɣʊ mbʊ yɔ nɛ ɛzɩma papɩzɩɣ pasɩna-ɖɩ nɛ ɖɩtɛzɩ wobu ɛsɩndaa lɛɛlɛɛ yɔ. Ɛzɩ ITIE paɣtʊ yɔɔdʊʊ yɔ, pɩtɛ santaɖaʊ kʊnɛ, aseɣɖe lɩzɩyʊ weyi ɛwɛ ɛ-tɩ yɔɔ yɔ, ɛnʊ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩlɩzɩɣ nɛ ɛkɔɔ ewili nɛ ɛna pʊɖɔŋ ɖɔm mbʊ yɔ. Alɩwaatʊ ndʊ aseɣɖe lɩzɩyʊ lakɩ tʊmɩyɛ ɖɩnɛ yɔ, ITIE ɛgbɛyɛ Ñʊndɩnaa sɔsaa cɔŋnɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ tʊmɩyɛ tɛŋ lɛ, pewili nɛ pana mbʊ pɩlɩwa yɔ.
Aseɣɖe lɩzɩyʊ tɛŋ ɛ-tʊmɩyɛ lɛ, yee ITIE ɛgbɛyɛ Ñʊndɩnaa ɛmaɣzɩɣ se ɛjaɖɛ labɩ mbʊ pɩtɩŋa payɩ pʊpɔzʊʊ yɔ yɔ, pahaɣ nʊmɔʊ se payaa ɛjaɖɛ nɖɩ se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩɖɔŋ ITIE paɣtʊ yɔɔ yɔ. Yee aseɣɖe lɩzɩyʊ ɛtɔm se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩɖɔŋ pana ñaɣʊ, ɛlɛ ɖɩɩɖɔŋ ITIE paɣtʊ kpeekpe yɔɔ yɔ, pʊbʊ lɛ payaɣ ɛjaɖɛ nɖɩ se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩtaɣ liu se ɖɩɖɔ ITIE paɣtʊ yɔɔ yɔ. Yee aseɣɖe lɩzɩyʊ ewilaa nɛ ɛna se ɛjaɖɛ nɖɩ, ɖɩtatɩɩñaɣʊ pana paa ñɩɩ kɔyɔ, ITIE ɛgbɛyɛ Ñʊndɩnaa pɩzɩɣ pɔtɔ se palɩzɩ-ɖɩ ɛgbɛyɛ taa.
Sɔnɔ ajɛya wena ataɣ liu se aɖɔ ITIE paɣtʊ yɔɔ yɔ, aɖɔ sakɩyɛ kedeŋa yɔɔ. A-taa lɛ, ɖɩnaɣ Togo ɛjaɖɛ.