Jean Renoir kɛ kɛlɛm kɛlɛm naa laɖʊ nɛ amʊʊza laɖʊ Fransɩɩ ɛjaɖɛ taa, palʊla-ɩ Paarii salaŋ fenaɣ kɩyakʊ 15 pɩnaɣ 1894 nɛ ɛsɩ Beverly Hills tɛtʊ taa lɛlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 12 pɩnaɣ 1979. Tɔlɩm tayʊ Auguste Renoir pɩɣa naalɛ ŋga lɛ mbʊ yɔ, ɛ-tɛ kɛlɛm kɛlɛm naa kɔna lɛzɩtʊ sakɩyɛ Fransɩɩ ɛjaɖɛ taa kpaɣna pɩnzɩ 1930 ŋtalɩ 1950, nɛ pʊcɔ ɛɖaɣnɩ tʊlʊʊ nɔnɔ kɩfalaɣ lɛɛka tindimiye lɛɛɖɛ taa Fransɩɩ sɩnɩma hɔɔlʊʊ taa.

Jean Renoir (1959)

Palʊla Jean Renoir pɩnaɣ 1894 kɛ Montmartre kooka taa, pɩkɛ pɩlʊʊ taa kuduyuu 6 ŋgʊ kɛ Girardon habɩyɛ yɔɔ mɩndʊ ɖɩɣa sɔsɔ ɛsɩnda. E-ɖoo kɔyɔ Aline Charigot, ɛ-caa lɛzʊʊ, weyi Auguste Renoir kpaɣ halʊ pɩnaɣ 1890 alɩwaatʊ taa yɔ. Pɔsɔ Ɛsɔ lɩm Jean Renoir pɩnaɣ 1896 kɛ Montmartre Pierre kiɖeɖeu Ɛsɔ kpaŋ taa Paarii tɛtʊ taa.

Ɛ-halɩ kpaŋgbamʊʊ kɔyɔ Jeanne Baudot nɛ abalɩ kpaŋgbamʊʊ kɔyɔ Georges Durand-Ruel. E-sukuli taaɖɔmna-ɩ camɩyɛ mbʊ lɛ, ɛtɛzɩ ɛ-tɩ sʊzʊʊ sɔɔjɛtʊ tʊmɩyɛ taa pɩnaɣ 1912 wɛɛ taa nɛ ɛpɩsɩ ɛpɩsɩ sɔɔjaa tɔyʊʊ. Pʊkɔma pɩnaɣ 1914 alɩwaatʊ ndʊ kedeŋga kpeekpe you paɣzʊtʊ alɩwaatʊ mbʊ lɛ, ɛɛkɛ sɔdʊʊ sɔɔjanaa canɖaʊ naatozo ŋgʊ taa tɔyɩŋ tindimiye kajalaɣ ŋgʊ taa nɛ pɛ-tɛ you ñʊʊ tʊ yɔ Louis Bossut, you ñʊʊ tʊ Boëldieu lɛzʊʊ.

Pɩnaɣ 1915 ɖomaɣ fenaɣ taa, ɛtɩŋna Alpe naa agbama hɛkʊ taa, Renoir ɛnʊ e-yuye mɔyɛ pɛlɩ pɩtɩŋna malɩfa pɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔ, alɩwaatʊ ndʊ paalɩ ɖoo taa yɛlɩ yɔ kɛ Orbey nɛ Alsace hɛkɩŋ taa yɔ. Pɩ-tɛ kɩjɩkpʊʊ yaa naŋgbaŋa pɛlɩɣ mbʊ pɩtɩyɩna-ɩ nɛ ɛpɩsɩ taɖɩyɛ tʊ e-fezuu caɣʊ kɩyakɩŋ kpeekpe taa. Ekizi se pata sɛtɩ ɛ-naŋgbaŋa ŋga ŋgʊ ɖɔkɔtɔ Laroyenne Lyon ñɩnʊ kaakɔma nɛ ɛpɩzaɣ se ɛlabɩ-kɛ tʊmɩyɛ, ŋgʊ ɛlɛ kaakɛ sɔɔjana tɛ ɖɔkɔtɔ nɛ ɛtawɩɩna ɛ-tɛ kizitu ndʊ.

Fille d l eau

Pɩnaɣ 1915 alɩwaatʊ taa lɛ, paasɩ-ɩ ɖɔkɔtɔ tɛ kɛ Besançon, ɛnɩɩ e-ɖoo sɩm kɛ Nice ɖɔkɔtɔ taa. Ɛyʊ ɛnɛyɔ ɛtɩ kʊyɩ nɛ kʊdɔŋ yɔɔ Paarii tɛtʊ taa ɛ-caa cɔlɔ, Jean paɣzɩ sɩnɩma naa tʊmɩyɛ labʊ, nɛ halɩ ɛlakɩ kɛlɛm kɛlɛm naa pɩtalɩ nɛɛlɛ nɛ kɩgbanzɩ kpɩtaʊ taa.

Tosca1941

Pɩtɩŋna Fransɩɩ ɛjaɖɛ lone taa caɣʊ lɔŋ tasɩɣ yɔɔ lɛ, agoza fenaɣ pɩnaɣ 1940, ɛkʊyɩ tuda ɛ-tɛ cɔʊ taa (mbʊ lɛ, ɛpɩza ɛla hɔɔlʊʊ kʊyʊmʊ yeke kɛnɛ, mbʊ pɩkaza ɛ-tabalʊ tanaʊ laɖʊ lɛlʊ Carl Koch) nɛ ɛpɩsɩ Paarii tɛtʊ taa. Hasɩyaɖɛ fenaɣ, pɩlɩna Robert Flaherty tʊma labʊ yɔɔ lɛ, Renoir takayaɣ ŋga pañɩɣ kɔyɔ niye nɛ kaha-ɩ ɖoŋ se ɛla tʊmɩyɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa yɔ. Ɛwɛ mɛlɛ taa lɛ, ɛna ɛyʊ nɔɔyʊ Antoine Saint-Exupéry tʊ weyi ɛnɛ-ɩ palaba tʊmɩyɛ ɛ-takayaɣ kɩmamaɣ ŋga yɔɔ yɔ ŋga yɔ Ɛyaa tɛtʊ, ŋga pawɩ kɔ-tɔm yɔ.