Kɔŋkɔmbrɩ kɛna ɖozi hatʊ tɩʊ nɛ kɩwɛ ñɩtʊ tɩyɛ piyele kʊlɔkɩ ta-taa ɖɔɖɔ. Kʊlʊlʊ lɛ pee wɛ ɛzɩ kamɩyɛ yaa somboɖe yɔ ɛlɛ pɩtatalɩ mbʊ kiu nɛ paɣlɩka. Haɖaʊ nʊmɔʊ taa lɛ, kɔŋkɔmbrɩ kɛna tɩʊ ŋgʊ pahayʊ-kʊ kɩ-hatʊ yaa ki-pee yɔɔ yɔ. Tɩʊ kʊnɛ, ɖooo kiɖe tɛɛ lɛ kɩñɔwaɣ yem lakʊ taa, Himalaya pʊʊ liu tɛɛ kpɛɛ kɛ kɩñɔwaɣ pʊcɔ nɛ Ɛndɩ taa pacalɩ-kʊ hayʊ. Papaɣzʊ kɔŋkɔmbrɩ kɛ hayʊ kɛ Ɛndɩ ɛjaɖɛ taa yɔ, pɩtalʊ ɛzɩ pɩnzɩ 3000 yɔ.

Cucumber in the market
Cogombre tipus snack

Azii nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa nɛ pʊʊ ŋgʊ payaɣ-kʊ se Himalaya yɔ ki-liŋ tɛɛ kpɛɛ kɛ papaɣzɩ kɔŋkɔmbrɩ hayʊ pɩtala ɛzɩ pɩnzɩ 3000 yɔ. Takayaɣ kiɖeɖeɣa taa Hebreya mba yɔɔdɩ kɔŋkɔmbrɩ tɔm kɛ tɔm nabutozo taa. Ɖooo caanaɣ taa KrɛkɩRoma mba kaasɔɔla ɖɔɖɔ se pɔtɔɔnasɩ taa kɔŋkɔmbrɩ ɛwɛɛ nɛ Pline l’Ancien yɔɔdʊ se awiya mba payawaɣ wɛ se Auguste nɛ Tibère yɔ, paasɔɔla kɔŋkɔmbrɩ tɔm se nabʊyʊ yɔ. Alɩwaatʊ ndʊ tɩ-taa kɔŋkɔmbrɩ taakɩlɩ paɣlʊ ɛzɩ sɔ nɔ yɔ nɛ pɔtɔkaɣ-kʊ nɛ tʊŋ nʊm, pʊtɔbʊʊ se kɔŋkɔmbrɩ ŋgʊ kɩɩwɛ ñaŋ.

Kɔŋkɔmbrɩ tɩʊ ɖaalaa nɛ kɩwɛ mɩlɩ mɩlɩ ɛzɩ ñɩtʊ yem yɔ ɛlɛ tiku kʊɖʊmʊ yɔɔ pilinzɩ lɩʊ yʊʊʊ nɛ hatʊ ñɛwɛ ɛzɩ pɛsɛtɩ tɩ-nɔsɩ yɔɔ yɔ. Pilinzi nɛ sɩ-hatʊ yɔɔ wɛ koonim nɛ pɩwɛɛ ñakayʊʊʊ. Tɩʊ kʊnɛ ki-pee ɖaɣla lɔɔɔ lɔɔɔ nɛ a-ɖaalakɩŋ taa pɩzʊ pɩtalɩ ɛzɩ santimɛtana 30 yɔ nɛ yee pamaɣza cɛŋga ŋga pafakɩ hɛkʊ taa kɔ yɔ, kaka ñatalʊ ɛzɩ santimɛtana 5 yɔ. Kɔŋkɔmbrɩ ɛtabɩda kɔyɔ, kɩ-sɛmɩŋ wɛ ɛzɩ tɩŋ hatʊ yɔ. Kɩwɩzʊ pʊʊ lɛ kɩsɛʊ ɛzɩ sʊtʊ lɩm yɔ nɛ kɩpʊʊ camɩyɛ nɛ kɩtɛ lɛ, kɩhʊlʊmʊ caʊʊ.

Polish style pickled cucumbers IMGP0443

Kɔŋkɔmbrɩnaa wɛna pɩlɩŋ sakɩyɛ, pʊyɔɔ yɔɔ ɖɔɖɔ lɛ, kɩ-sɛmɩŋ wɛ ndɩ ndɩ pɩlɩɩna pɩlɩʊ ŋgʊ lɛ kɩ-taa pee. Erɔpʊ taa lɛ, pɩlɩŋ 870 kɛ pakala ɛlɛ Fransɩ ɛjaɖɛ taa lɛ, pɩlɩŋ 45 kɛ pahayʊ. Keteŋa kpeekpe taa ajɛya wena akɩlʊ hayʊ kɛ kɔnkɔmbrɩ yɔ ana yɔ : Rusii, ƐsɩpañɩPoloñɩ.