Legɔsɩ

Legɔsɩ kɛŋna Naajeeriya ɛjaɖɛ taa tɛtʊ ndʊ tɩkɩla walnzɩ yɔ nɛ Afrika ajɛya tɛtʊ sʊzɔtʊ kpeekpe taa ɖɔɖɔ lɛ Legɔsɩ tɛtʊ kɩlɩna walanzɩ ɖɔɖɔ. Tɛtʊ tʊnɛ tɩ-walanzɩ taa maɣna ɛkɩtaariwaa 99 960 ha yaa kilomɛtanaa 999,6. Pɩnaɣ 2013 taa pakalɩ ɛyaa kɛ tɛtʊ ndʊ tɩ-taa lɛ, pɛkpɛnda 12 090 000 ɛlɛ yee pɛkpɛndɩna tɛtʊ tʊnɛ nɛ ti-ageeta lɛɛna kɔyɔ, pɛkpɛnda miliyɔɔnaa nɛɛlɛ nɛ kʊɖʊm (21 000 000). Ɖooo pɩnaɣ 2000 taa lɛ Kɛɛrɩ tɛtʊ nɛ Kinsasa tɛtʊ taa kɛ ɛyaa kaakɩla ɖɔʊ nɛ sɔnɔ taa yɔ Legɔsɩ ñɩndʊ kɩlɩna.

Pʊcɔ nɛ Abuuja tɛtʊ pɩsɩɣ Naajeeriya tɛtʊ sʊzɔtʊ kɛ pɩnaɣ 1999 lɛ, Legɔsɩ kaakɛŋna mbʊ ɛlɛ tɩ-taa teŋu kidiiliŋ ŋgʊ kɩwɛɛ yɔ, kɩwɛ Afrika taa kidiiliŋ weyi ɛkɩla liŋgu yɔ ɛ-taa. Peeɖe kɛ tadɩyɛ t ʊmɩyɛ nɛ ñɩɩtʊ lubʊ kɩla wɛʊ Naajeeriya ɛjaɖɛ kpeekpe taa. Legɔsɩ tɛtʊ maɣmaɣ kɛna tɛtʊ sakɩyɛ ndɩ ndɩ ndʊ lɩm cɔ-tʊ nɛ pɩta yɔ tɩkpɛndɩna nɛ pɩlɩɩ Legɔsɩ. Legɔsɩ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ hayʊ kiŋ hɔɔlʊʊ taa ɛsɩndaa wobu wɛɛ sɩŋŋŋ pɩkɩlŋa ɖɛndɛ payaɣ se Ikeja nɛ Agege yɔ. Mbʊ pɔyɔɔ yɔ efebiya nɛ pɛlaa peseɣ ajɛya lɛɛna taa nɛ powoki peeɖe se pala tʊma nɛ payabɩ-wɛ wondu ɛzɩ kpokponaa, cɛɛcɛɛnaa, kancɩnaa yaa nabʊyʊ yem.

Legɔsɩ tɛtʊ ɖɛɛʊ nɛ ɛsɩnda nɛ pɩkɩlʊ ɖɔɖɔ yɔ pɩlɩna tadɩyɛ yɔɔ, sanzɩ yɔɔ nɛ pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ komina tʊma sɔsɔna wɛ peeɖe ɖɔɖɔ. Legɔsɩ tɛtʊ maɣmaɣ taa lɛ, cɔɔcɩ laɖaa yaa mba patɩŋ gʊ Yeesu Kristu wayɩ, mba kɩlɩna ɖɔʊ nɛ patala ɛzɩ ɛyaa 75 kɛ mɩnɩʊ yɔɔ nɛ malɩŋ ñɛwɛ ɛzɩ ɛyaa 15 kɛ mɩnɩʊ yɔɔ. Ɛlɛ mba pɛkɛ malɩŋ kpem yɔ mba lɛ Yʊrʊba mba nɛ Yʊrʊba mba kpeekpe taa lɛ, ɛyaa ɛzɩ nɛɛlɛ nɛ naanʊwa (25) kɛŋna malɩŋ. Payaɣ Legɔsɩ tɛtʊ yɔɔ cɔnɩyʊ kɩfalʊ se Akinwunmi Ambode.