Irakɩ

Irakɩ kɛna Prɔɔsɩ-oriyaŋ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛna hayi kɩŋ. Irakɩ tɔbʊʊ se pɩdɛɛ pɩdɛɛ tɛtʊ nɛ patasɩɣ-tʊ yaʊ ɖɔɖɔ se pɔsɩ nasɩlɛ ɛjaɖɛ. Peeɖe tɛtʊ sɔsɔtʊ payaɣ se Pagidaadɩ. Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwanzɩ taa wɛ ɛzɩ 435 052 km2 yɔ.

Irakɩ
Irakɩ tɛlɛŋa
Irakɩ Kɩɖaʋ kɩdɛɛka Irakɩ Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ:	Arabɩɩ
Tɛtʋ sɔsɔtʋ:	Pagidaadɩ
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ:	Ɖajaa Barham Salih
Ɛjaɖɛ walanzɩ:	437,072 km²
Samaɣ ñʋʋ:	37,056,169 (2015)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ:	82.7 km²
Internet nimaɣ:	.iq

Irakɩ wɛna Iranɩ tɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ Sorɩdanɩ nɛ Arabi-Sawudiiti hayʊ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ kɩŋ. Piyele Siiri wɛna wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ nɛ ɖɩwɛ Kowɛtɩ hayʊ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩwɛ Tuurkii hadɛ nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa. Irakɩ taa kɛ karazɩm kɩlɩ wɛʊ keteŋa kpeeekpe taa nɛ ɖɩwɛ keteŋa kpeekpe taa ajɛya wena a-taa karazɩm wɛɛ nɛ pɛpɛdɩɣ-pʊ nɛ ajɛya lɛɛna nɛ payaɣ-ɖɩ se OPEP yɔ ɖɩ-taa .

Papaazɩɣ takayaɣ taa maʊ peedɛ yɔ pɩlakɩ pɩnzɩ kutokiŋ kagbanzɩ.

Keteŋa kpeekpe kacalaɣ you wayɩ kɛ Kewiisi-Kpɛndɩɣ ɛjaɖɛ taa ɛyaa woba nɛ pacaɣ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ. Pɩwayɩ lɛ pakpaɣ ɛjaɖɛ nɖɩ nɛ paɖʊzɩ kedeŋa kpeekpe ajɛya kpɛndɩɣ nɛsi tɛɛ. Pɩkɔma nɛ pɩktalɩ pɩnaɣ 1920 lɛ you nakʊyʊ tuli ajɛya ana a-hɛkʊ taa pɩkɔɔ pɩsɩ ɩna Irakɩ wɛ kɩ-tɩ yɔɔ kɛ pɩnaɣ 1932. Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa kewiyaɣ tɔm wɛ kaɖɛ: hɔzɩŋ pakʊna ɖama nɛ pakpakɩɣ-kɛ. Pɩkɔma pɩtalɩ pinaɣ 1979 lɛ pɩtalɩna Saddam Hussein kɛlɛ.

Ɛjaɖɛ ɖɩ-taa kristu mba tɔɖɔɔ pɩyɔɔ kɛ nbʊyʊ taa yoŋ nɩyɛ lakɩ lɛ pɩwɛɛ se pɛtɛzɩ seu nɛ pɛɖɛɛ ɖoli. Haïder al-Abadi kɛna Irakɩ ɛjaɖɛ kewiyaɣ ñʊʊtʊ kɩfalʊ yɔ. Peeɖe hɔɔlɩŋ sɔsɔŋ wɛ niitozo: Kuuridi ùba, Siitɩ mba nɛ Suuniti mba. Pɩsa nɛ ɛjaɖɩ wɛ camɩyɛ lɛ, pakpaɣ paɣtʊ se kiwiyaɣ nɔsɩ yɔɔ ɖɛya ɛwɛɛ hɔɔlɩŋ ɛnʊ ɛtɩŋa ɛ-taa. Irakɩ ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ kɩfalʊ yɔ Fouad Massoum nɛ ɛkɛ Kuridi-tʊ, kewiyaɣ ñʊʊtʊ Haïder al-Abadi ñɛkɛ Siiti ñɩnʊ. Piyele paɣtʊ lɩzɩya ñʊʊtʊ tɛ kɛlɛ Suuniti. Pɩwɛɛ mbʊ lɛ palɩzɩɣ ɛyaa naalɛ kɛ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa nɛ pɛkɛ pawayɩ tɩŋgɩyaa. Ɛyaa sʊsaa naalɛ nabɛyɩ wɛ nɛ pɛkɛ Siiti mba, mba yɔ: ayatollah Ali al-Sistani nɛ Moqtada al-Sadr.