Somboɖe
Somboɖe kɛ tɩŋ piye ndɩ pɔtɔkɩ yɔ payaɣ ɖɩ-tɩŋ ɖɔɖɔ se Somboɖe tɩŋ (Carica papaya) tɩŋ ŋgʊ kɩlɩna Mɛkɩsiiki ɛjaɖɛ taa. Piye ndɩ ɖɩ-taa wɛ pee wili wili nɛ ɖɩ-taa mʊtʊ wɛna leleŋ tɩŋga, ɖɩwɛ ɛzɩ yaɖɛ yaa kulukulu nɛ ɖɩ-ɖalakɩŋ maɣna ɛzɩ sentɩmɛta naa 21 ntalɩ 31 nɛ pɔtɔkɩ pɩtaa mʊtʊ. Ɖɩyuŋ kɔyɔ kiilo kʊyʊmʊ yaa nabʊyʊ taa kiilo naa kɩgbanzɩ. Ɖɩ-taa wɛ pee kɩkpɛda sakɩyɛ. Somboɖe pɩɣʊ lɛ ɖɩwɛʊ tɩŋ hatʊ sɛmɩŋ caʊʊ nɛ ɖɩ-lɩm wɛ sʊtʊ lɩm leemuu tɩyɛ yaa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩwɛna sɛmɩŋ lɛɛŋ ɖɔɖɔ.
Sombolaa naayɛ wɛ pɛlɛza alʊlʊʊ pɩlɩna ɖɛzʊʊ kpɛlɛkʊʊ se awɛ ɖoŋ nɛ Ringspot kʊdɔŋ. Pasɩma soŋpolaa a-naa nɛa-hɩɖɛ se Rainbow yaa SunUp nɛ pahaɣ waɖɛ se Etaazuunii ɛjaɖɛ taa yeke pahayɩ-yɛ, nɛ powokina Sapɔŋ ɛjaɖɛ taa nɛ Kanadaa ɛjaɖɛ taa.
Ɖɔɖɔ lɛ pamazɩ hayɩm naa nabɛyɛ Tayilandɩ nɛ Ositraalii ajɛyɛ taa nɛ pahaɣ waɖɛ se pahayɩ soŋpolaa a-naa peɖe. Sompolaa a-naa a-tɛ hiɣ kpeekpe kedeŋga tɩŋga taa kɛkɛ ɛzɩ tɔnɩ naa miiliyɔɔ naa 12,4 pɩnaɣ 2012 taa pɩkɩlɩ nɛ Ɛɛndɩ pɩtɩŋ Piresiili nɛ Ɛndonezi. Lɩm kʊlʊmʊm nabʊyʊʊ lɩɣ alɩwaatʊ ndʊ pafakɩ soŋpoɖe kɩdapɩbʊʊ yɔ. Cɩɩyɩm mbʊ pɩkɩɣ lɛɛlɛ ɛlɛ ŋpɩzɩ ŋnabʊ ɛlɛ ŋkayʊʊ yaa ŋleeŋ wɩsɩ yɔɔ pɔcɔ.