Martin Luther King

Informa
Ɛ-ɛjaɖɛ Etaazuunii
Ɛ-tʋmɩyɛ
Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ Atlanta, Zɔɔrziyaa, Etaazuunii
E-efemiye kɩlʋlɩyɛ Kɔnaɣ fenaɣ kɩyakʋ 15 n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1929
Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ Memphis, Tenesii, Etaazuunii
E-efemiye kɩsɩbɩyɛ Ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʋ 4 n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1968

Martin Luther King Jr. kɛ kedenzi naalɛ hɛkʋ taa pɩɣa. Kedenzi nzɩ-ɩ lɛ AfrikaAmerika. Ajɛɛ anɛyɛ yɔ a-naalɛ a-hɛkʋ taa pɩɣa kɛlɛ Martin Luther King Jr. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, e-liɖe lɩnɛ Afrika nɛ palʋla-ɩ Amerika ɛjaɖɛ taa kɛnɛ. Palʋla ɖajaa ɛnɛ kɔlaɣ fenaɣ taa kɩyakʋ hiu nɛ kagbanzɩ (15) n̄ɩŋgʋ wiye pɩnaɣ 1929 n̄ɩŋga taa.

Martin Luther King Jr
President Lyndon B. Johnson meets with Civil Rights leaders Martin Luther King, Jr., Whitney Young nɛ James Farmer, 18 janvier 1964

Egeetiye nɖɩ payaɣ-ɖɩ size Atlanta Géorgie tɛtʋ taa yɔ, tɩ-taa palʋla-ɩ. Ɛ-pɩcatʋ taa ɛɛwɛna lɔŋ siŋŋ ɛ-tabalaa nɛ ɛ-samaɣ ŋga ka-taa ɛwɛɛ yɔ kɔ-cɔlɔ. Ɖɩtaasɔɔ size ɛɛwɛ ndɩ kpem nɛ lalaa. Ɛlakasɩ nɛ ɛ-n̄ʋʋ taa hʋhʋyɛ kaawɛ ɖoŋ siŋŋ. ɛkɛ pɩɣa ŋga kamaɣzɩm ɖɔwa kpeɖem nɛ kaatɛŋ maɣzɩm wiɖi yɔ. Ɛkɛ abalʋ pasamam nɔɔyʋ ɛ-ɛjaɖɛ taa peeɖe.

MartinLutherKing nɛ Malcolm X en attente d'une conférence de presse

Ɖajaa Martin Luther King sɩba ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʋ naanza (4) n̄ɩŋgʋ wiye pɩnaɣ 1968 n̄ɩŋga taa. Pɩlaba size ɛwɛna pɩnzɩ hiŋ naadozo nɛ nakʋ (39) lɛ ɛsɩba. Egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa ɛsɩba yɔ payaɣ size Memphis. Ɛlɩmaɣza kam kɛlɛ size ɛla ɛzɩma nɛ laŋhɛzɩyɛ tɔyɩ ɛjaɖɛ taa nɛ kedeŋa kpeekpe yɔɔ. Ɖajaa sɔsɔ Luther King lʋkaa siŋŋ lanhɛzɩyɛ hɔɔlʋʋ taa.

Ɖajaa ɛnɛ, ɛkɛ ɛyʋ weyi ɛlʋkɩ ɛyʋ wezuu caɣʋʋ waɖɛ yɔɔ yɔ. Amerika ɛjaɖɛ taa peeɖe lɛ, ɛnʋ kɛna yoyu yaa lʋbɩyʋ ka-hɛza tʋ weyi ɛ-kandɛyʋ Afrika samaɣ waɖɛ yɔɔ yɔ. Ɛlʋkaɣ siŋŋ size tɛyɩtʋ natʋyʋ ɛtaawɛ. Ɛlɩmaɣza taa lɛ, ɛyaa kɩkpɛdaɣ nɛ anasaayɩwaa pɛhɛkʋ taa.

Ɖajaa sɔsɔ Martin Luther King mʋ pɩnaɣ 1964 n̄ɩŋga taa samtʋ takayaɣ. Samtʋ takayaɣ kanɛ, pɛcɛlɛyɩ kɛ nɛ kamʋna-ɩ pɩlɩɩna ɛzɩma ɛnʋ ɛzɩ, ɛlʋkɩ ka-hɛzaa ɖiu ɖiu caɣʋʋ yɔɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛʋʋ kedeŋa kpeekpe yɔɔ yɔ. Ɖajaa ɛnɛ, ɛ-caa payaɣ size Martin Luther King Sr., nɛ e-ɖoo kɛlɛ Alberta Williams King. Ɛ-caa kɛ Ɛsɔ lɩm sɔʋʋ lɩmaɣza tɩŋgɩyʋ.

Martin Luther King tɛ ɖoziye ñɔɔzɩ

« Monɖozaa se... » Martin Luther King Kɩyɔɔdɩm Washington D.C. tɛ Lincoln Memorial, Kɩyɛɛna fenaɣ 28, 1963.

 
Martin Luther King

Pɩwɛ-m leleŋ ɛzɩ ma nɛ mɩ ɖɩwɛʋ sɔnɔ̄ kigbeeluu kʋnɛ kɩ-taa yɔ, weŋgu kɩwɛɣ tam se pɛɛyɛɛyɔɔlʋbʋ tɔm taa kɩkɩlʋʋ yɔɔ ɖɛ-ɛjaɖɛ taa. Pɩlaba waasɩ nɛɛlɛ kɔyɔ Amerika tʋ sɔsɔ nɔɔyʋ, weyi sɔnɔ ɛ-kɩlɛmʋʋ weluu huzuu ɖɔ-yɔɔ yɔ, ñɩkaɣ nesi ɖɛ-pɛɛyɛɛtaawɛʋ takayaɣ taa. Kubukamabʋ kɔɔnɔɔñɩmbʋ pʋmbʋ pʋtʋsa lidaʋ ñalamɩyɛ̄ yomaa kɩkpɛdaa miliyɔɔwaa ɛsɩndaa, ɛzɩ miŋɛsɩyɛ yɔ, pamba wemba kɩɩtʋʋzʋtʋ mamala tɔndɔlɩŋ wɛ pɔ-yɔɔ yɔ. Pɩkɛwɛ ɛzɩ laŋhʋlʋmɩyɛ tɛbɩyɛ kefemna se yomiye ɖoho kɩɖaɣla ɛtɛ mbʋ yɔ.

Kɛlɛ pɩnzɩ mɩnʋʋ ɖɛwa nɛ Kɩkpɛdʋ, pʋdɔdɩyɛ tɔm, tatɩɩwɛda pɛɛyɛɛ taa. Pɩnzɩ mɩnʋʋ ɖɛwa nɛ mɔɔŋseɣumɔndɔndʋ, tʋkaɣlabʋñɩŋgbasɩ, padɩɣ Ɛyʋ Kɩkpɛdʋ e-fezuu caɣʋ taa ; pɩnzɩ mɩnʋʋ ɖɛwa nɛ Kɩkpɛdʋʋ kpɛndɩ ɛwɛ kʋñɔndʋtʋ tɛtʋ yɔɔ, tʋtʋ wɛ ti-ɖeke solō ñɩmkoboyaɣ taa kɛ lɩmwadaɣ hɛkʋ taa; pɩnzɩ mɩnʋʋ ɖɛwa nɛ Kɩkpɛdʋʋ fezuu ɖɔna tɛm Amerika samaɣ taa nɛ ɛwɛɛ ɛzɩ hʋyʋʋɖʋyʋ̄ ɛ-maɣmaɣ ɛ-ɛjaɖɛ taa.

Pʋ-yɔɔ̄ ɖʋkɔmna seya sɔnɔ̄ lone ɖɩnɛ ɖɩ-taa se ɖikoo fɛyɛ tɔm tʋndʋ. Piyebina nɛ ɖɩkɔɔ ɖɛ-ɛjaɖɛ Ɖoŋɖoŋgiye taa se ɖɩmʋ nɔɔ haʋ takayaɣ. Ɖa-paɣtʋ ɛjaɖɛ mayaa hɛwaɣ tɔmbe kajʋkañɩnā ɖɛ-ɛjaɖɛ ɖɔkʋʋ paɣtʋ takayaɣ nɛ ɖa-tɩyɔɔwɛʋkubukamabʋ takayaɣ taa lɛ, lidaʋ nakʋyʋ yɔɔ pañɩɣ nesi se paa Amerika pɩɣa weŋga kakʋyaa’lɛ, pɩwazɩ-kɛ.

Meheyi-mɩ sɔnɔ cɩnɛ, man-taabalaa: paa ɖɩtasɩɣ kʋñɔmɩŋ tɔɔʋ sɔnɔ nɛ cee, monɖoza natʋyʋ. Mon-ɖoziye lila wɛ Amerika ɖoziye taa.

Monɖozaa se, wiɖii, ɖɛ-ɛjaɖɛ kaɣ kʋyʋʋ nɛ ɖɩna toovonim taa tʋtʋʋyɛ kaɣlaa kɛ ɖɩ-paɣtʋ taa se : « Ɖo-toovenim lɩna toovenim pʋmbʋ pɩ-maɣmaɣ pu-ɖoŋ cɔlɔ se ɛyaa tɩŋgɛ wɛ kɩmaŋ pa-mayʋ cɔlɔ. »

Monɖozaa se, wiɖii, Georgie piyisi kɩsɛmsɩ yɔɔ, yomaa kɩbɩma pɩyalaa nɛ yomadɩnaa kɩbɩma pɩyalaa pakaɣ saŋgʋʋ ñanâ kʋɖʋmaɣ taa.

Monɖozaa se, wiɖii, Mississipi tɛtʋ maɣmaɣ, ɖenɖe mulum miŋ mʋʋ pelupelu yɔ, ɖenɖe kʋñɔŋɖʋʋmiŋ mʋʋ pelupelu yɔ, tɩkaɣ pɩsʋʋ pɛɛyɛɛ nɛ siɣsiɣtʋ kaɖaɣ.

Monɖozaa se, wiɖii, halɩ Alabama tɩtɩŋgɛ, ɖenɖe tomnaɣ tɔlɩm kañatʋ cɔlʋʋna ɛyaa yɔ, ɖenɖe tɔmbe « Nɔɔɖʋʋ » nɛ « Kaawazatʋ » su Tɛtʋ wiyaʋ nɔɔ taa co yɔ, wiɖii, Alabama peeɖe, Kɩkpɛdaa piya cikpesi abalibiya nɛ halɩbiya kaɣ pɩzʋʋ, pa nɛ Kʋhʋlʋmaa piya cikpesi abalibiya nɛ halɩbiya pɔɖɔkɩ ɖama nesi taa ɛzɩ kɔɔnaa nɛ ɖalaa yɔ.

Monɖozuu ɖoziye sɔnɔ.

Monɖozaa se, wiɖii, paa kɛdɛŋga weŋga kakʋyʋʋ ñaba, paa pʋʋ yaa piyaɣ weŋga ketiki tɛɛɛ, lona tokomtokom kaɣ suu, lona kotaakotaa kaɣ tʋʋzʋʋ nɛ Ɛsɔ samtʋ lɩɩ kaɣlaa nɛ tomnasɩ tiŋgɛ kpɛndɩ-tʋ̄ naʋ. Pʋmbʋ kɛnɩna me-lidaʋ. Pʋmbʋ kɛnɩna tisim wembu mɛnkpɛndɩɣna se menkpemna mɛn-tɛ hadɛ yɔ.

Kɩyakʋ weŋgu ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ pɛɛyɛɛñɩɣyʋʋ ma, kɩyakʋ weŋgu ɖiyeki nɛ kɩhʋlɩ paa fɩlanzɩ weŋgu kɩ-taa, paa cokiye wenɖi ɖɩ-yɔɔ, paa tɛtʋ wendu tɩ-taa nɛ paa ɖoŋgiye wenɖi ɖi-taa yɔ, ki-wiyē ɖɩnaɣ se kɩyakʋ ñɔtaa se Ɛsɔ piya, Kɩkpɛdaa nɛ Kʋhʋlʋmaa, Yudaañɩmba nɛ Maasɛɣɛsɔwaa, Pilimaanɩwaa nɛɛ Krɩstʋʋñɩma pɔɖɔkɩ ɖama nesi taa nɛ petee Kɩkpɛdaa tɛ Ɛsɔsamtʋhendu kɩbɩndʋ natʋyʋ se : « Ɖihiɣ pɛɛyɛɛ kɛlɛ ! Ɖihiɣ pɛɛyɛɛ kɛlɛ ! Ɛsɔ Ɖoŋtɩŋgɛdʋ Ŋlaba’lɛ, sɔnɔ ɖihiɣ pɛɛyɛɛ kɛlɛ ! »

Liens externes ñɔɔzɩ