Taakarɩ
Taakarɩ kɛnɛ Senegali ɛjaɖe taa tɛtʊ sɔsɔtʊ ndʊ tɛt-taa komina tʊma sʊsɔna wɛɛ yɔ nɛ peeɖe ɖɔɖɔ palakɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-tɛ politiki kediizasɩ sɔsɔsɩ payɩ.Tɛtʊ tʊnɛ tɩ-walanzɩ taa makɩɣna kilomɛtanaaagbaba 83. Pɩnaɣ 2011 lɛ, pakalɩ ɛyaa kpeekpe kɛ Taakarɩ tɛtʊ tunɛ tɩ-taa lɛ, pɛkpɛndɩ ɛyaa miloyɔɔna 3 215255.
Ɖooo Fransɩɩ ɛjaɖɛ kaawɛɛ nɛ ɖɩkpacayʊʊ Afrika wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa ajɛya lɛ, Taakarɩ tɛtʊ Fransɩɩ mba kaalɩza se tɩkɛna tɛtʊ sʊzɔtʊ ndʊ tɩ-taa palakɩ ketiizasi sʊzɔtʊ yɔ. Pɩtɛ alɩwaatʊ taa, pɩnaɣ 1970 paakalɩ kɩgalʊ lɛ ɛyaa kaakpɛnda kutokiŋ 400 000. Mbʊ pɩlaba nɛ ɛyaa pazɩ pohuu kpem yɔ mbʊ lɛ se kacalaɣ taa lɛ, ɛyaa lʊlʊʊ nɛ nabʊlɛ taa lɛ se ɛyaa evebiya nɛ pɛlaa pakʊyʊ ageeta ndɩ ndɩ taa nɛ pʊŋ taa nɛ powoki Taakarɩ tɛtʊ tʊnɛ tɩ-taa se paahiu tʊma nɛ pala.
Tɛtʊ ndʊ tɩcɔ Taakarɩ ñɩndʊ nɛ tɩta yɔ ndʊ yɔ: hadɛ kiŋ lɛ tɛtʊ ndʊ lɩm cɔ-tʊ nɛ pɩta nɛ payaɣ-tʊ se Goree yɔ ndʊ wɛna, hayʊ kiŋ lɛ tɛtʊ ndʊ lɩm cɔ-tʊ nɛ pɩtaa ɖɔɖɔ nɛ payaɣ-tʊ se Ŋgori yɔ piyele nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ tɛtʊ ndʊ lɩm cɔ-tʊ pɩta ɖɔɖɔ nɛ payaɣ-tʊ se Madelɛnɩ yɔ ndʊ ñɛwɛna kamaɣ yɔɔ.
Taakarɩ nɛ ajɛyaa nayɛ taa tɛtʊ sɔsɔtʊ natʊyʊ paɖʊ taabalɩyɛ nɛ palakɩ tʊma se pɛ-tɛtʊ ɛɖɛ nɛ ɛsɩnda. Tɛtʊ ndʊ tɩ-taa kɔyɔ: Yerusalɛm nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa tɛtʊ, Pakʊ (Azɛrbayɩjanɩ), Pamako (Maalii ɛjaɖɛ taa tɛtʊ sʊzɔtʊ, ɖooo pɩnaɣ 1974), Panzuli ([[Kambii (Gambie)|Kambii), Pisawo (Kinee-Pisaʋ), Pɩrazaviili (Koŋgo), Kazabalnka (Marɔkɩ), Tuwala (Kameruni), Kinsasa (Koŋgo Temokiratiki ɛjaɖɛ), Marisɛyɩ (Fransɩ ɛjaɖɛ ɖooo pɩnaɣ 1978)Milanɩ (Itali), Oranɩ (Alizeeri), Niyame (Nizɛrɩ) Pirayiya (Kapʊ-Vɛrɩ), Sifakɩsɩ (Tunizi, ɖooo pɩnaɣ 1965), Tɛpeyi (Tayiwani).