Maalii
Maalii kɛna Afrika nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ. Ajɛya wena acɔ-ɖɩ nɛ ata yɔ ana yɔ: hayʊ kiŋ lɛ Moritaanii nɛ Alzeerii, wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa lɛ Niizɛrɩ, hadɛ kiŋ lɛ Purkina Fasoo nɛ Kotidivuwari, wɩsɩ ɖɩɖʊy ɛ taa lɛ Senegaalɩ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ nɛ hadɛ kiŋ lɛ Kiinee.
| Maalii Mali | |||
_Mali.jpg) Maalii tɛlɛŋa | |||
| |||
| Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: | Fransɩɩ kʊnʊŋ | ||
| Tɛtʋ sɔsɔtʋ: | Pamakoo | ||
| Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: | . | ||
| Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: | . | ||
| Ɛjaɖɛ walanzɩ: | 1,240,192 km² | ||
| Samaɣ ñʋʋ: | 19,553,397 (2020) | ||
| Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: | 11.7 km² | ||
| Internet nimaɣ: | . | ||
Ɖooo kiɖe tɛɛ lɛ, Senegalɩ kɛ anasayɩnaa kakpacayaɣ nɛ ɖɛfɛɛɛ ɖɛfɛɛɛ lɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ Maalii. F[[ransɩɩ] ɛjaɖɛ kpacayaɣna-ɖɩ nɛ Fransɩɩ ŋgʊ kɩkpɛndɩ kɩ-ajɛya nɛ kɩya se Lɩm-Pɔɔ-Kʊkuyaɣ. Kɩyɛɛna fenaɣ 18 pɩnaɣ 1888 kɛ Lɩm-Pɔɔ-Kʊkuyaɣ ŋga papaɣsa-kɛ yaʊ se Sudanɩ Fransɩ ŋ̃ɩŋgʊ. Pɩlaba mbʊ lɛ pasɩɩ Galliéni pʊcɔ nɛ Louis Archinard kɔɔ ɛlɛɣzɩ-ɩ.
Salaŋ fenaɣ 22 pɩnaɣ 1960 kɛ Maalii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ caɣʊ. Maalii kɩɖaʊ kɛtɛɛka wɛna tɔlʊm naputozo: tɩŋ hatʊ ñɩmbʊ, sʊtʊ-lɩm nɛ kɩsɛɛmɩm.
Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛyaa kpɛnda miliyɔɔnaa 15 nɛ akeeta wɛ ndɩ ndɩ: Pambaraawaa, Poobɔŋwaa, Poozɔwaa, Toogɔŋwaa, Kasɔŋgewaa, Malɩnkewaa, Miniyankawaa, Fɩlandɩnaa, Senufowaa,Sonɩnkewaa, Sɔnɖayɩwaa, Kpankurumwaa nɛ Mɛrʊmɛrʊwaa.
Fransɩɩ kɛna pa-kʊnʊŋ ŋgʊ pawɩlɩɣ sukili taa yɔ ɛlɛ Pambara kɛ ɛyaa kɩlɩɣ yɔɔdɩɣ. Peeɖe tɛtʊ sɔsɔtʊ yɔ Pamakoo.
| Afrɩka |
| Afrika Hadɛ kiŋ • Alizeerii • Aŋgoola • Caadɩ • Cibuuti • Egipiti • Eriitree • Etiyoopii • Kaabɔɔ • Kambii • Kameruni • Kana • Kapʊvɛɛrɩ • Keniya • Kinee-Ekwatoriyaaalɩ • Kinee-Konakrii • Kinee-Pɩsaʊ • Kootidiivʊwarɩ • Koŋo Kinsasa • Kɔngoo-Pirazaaviili • Lezoto • Liiberiya • Liibii • Maalii • Madakasɩkarɩ • Malawii • Marɔkɩ • Moozambiki • Moritaanii • Naajeeriya • Namibi • Nizɛɛrɩ • Peenɛɛ • Purkina Fasoo • Purundi • Pɔcɩwaanaa • Ruwandaa • Sahara Kañɩnbʊsaɣ • Santrafri • Senegaalɩ • Siyeera –Leyɔnɩ • Soomaali • Sudaanɩ • Suudanɩ Hadɛ • Suwaaziilandɩ • Sambii • Sɩmbaabuwe • Tanzanii • Togo • Tuniizii • Ugandaa |