Nizɛɛrɩ
Nizɛɛrɩ kɛna Afrika nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ. Ɖɩwɛ ajɛya anɛ a-hɛkʊ taa: Alizeerii, Peenɛɛ, Purkina Fasoo, Caadɩ, Liibii, Malii nɛ Niizeriya. Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-tɛtʊ sɔsɔtʊ yɔ Ñamɛɛ. Ɛjaɖɛ nɛ nɖɩ wɛna Afrika nɛ hayʊ kiŋ nɛ Afrika kañɩmbusaɣ pɛ-hɛkʊ taa.
Nizɛɛrɩ Niger | |||
Nizɛɛrɩ tɛlɛŋa | |||
| |||
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: | Fransɩɩ kʊnʊŋ | ||
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: | Ñamɛɛ | ||
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: | Ouhoumoudou Mahamadou | ||
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: | Mohamed Bazoum | ||
Ɛjaɖɛ walanzɩ: | 1,267,000 km² | ||
Samaɣ ñʋʋ: | 17,138,707 (2012) | ||
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: | 12.1 km² | ||
Internet nimaɣ: | . |
Ɖɩwɛ Afrika ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna tɔsʊʊ hʊʊ nɛ liidiye kʊɖʊmɖɩyɛ tɔɔʊ yɔ ɖɩ-taa nɛ payaɣ-ɖɩ se CEDEAO yɔ ɖɩ-taa. Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-tɛɛ tɛtɛɛɛ ñɩm mbʊ pɩkɩlɩ wɛʊ yɔ mbʊlɛ: N̄ɩɣlɩm sika, ñɩɣtʊ ñɩɣɖɛ, saarɩbɔŋ, iiraaniyɔm nɛ karasɩm. Pɩnaɣ 2012 taa ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna tɔsʊʊ hʊʊ nɛ ɛsɩnda wobu yɔɔ yɔ, ɖɩcɔnaa lɛ ɖɩna se Nizɛɛrɩ wɛɛ ajɛya wena a-taa kʊñɔntɩtʊ wɛɛ kpem yɔ.
Ɖooo lɛ mba paalɛɣ wɛʊ peeɖe yɔ paakɛ Pɛɛrɩbɛɛrɩwaa nɛ pesidi mba paawɛ peeɖe cabɩ yɔ. Pɩkɔma pɩnzɩ mɩnɩŋ lʊbɛ taa mbʊ yɔ lɛ, Sɔŋgayɩ kewiyaɣ ñɔ nɛ kɛ-tɛtʊ yʊŋ ñɩndʊ yɔ Kaao. Pɩkɔma pɩnzɩ mɩnɩŋ hiu nɛ kʊɖʊm mbʊ yɔ lɛ, Muka awiya pɩsɩ palaŋga nɛ pa-anɩ ɛbɩsɩ malʊʊ. Pɩlakaɣ pɩnaɣ 1591 lɛ, kewiyaɣ ŋga Saadɩwaa yɔkɩ-kɛ. Kpaɣ pɩnzɩ mɩnɩŋ lʊbɛ nɛ hiu nɛ nakʊ lɛ Kpankurumwaa nɛ Fɩlandɩnaa kɩlɩna wɛʊ peeɖe.
Afrɩka |
Afrika Hadɛ kiŋ • Alizeerii • Aŋgoola • Caadɩ • Cibuuti • Egipiti • Eriitree • Etiyoopii • Kaabɔɔ • Kambii • Kameruni • Kana • Kapʊvɛɛrɩ • Keniya • Kinee-Ekwatoriyaaalɩ • Kinee-Konakrii • Kinee-Pɩsaʊ • Kootidiivʊwarɩ • Koŋo Kinsasa • Kɔngoo-Pirazaaviili • Lezoto • Liiberiya • Liibii • Maalii • Madakasɩkarɩ • Malawii • Marɔkɩ • Moozambiki • Moritaanii • Naajeeriya • Namibi • Nizɛɛrɩ • Peenɛɛ • Purkina Fasoo • Purundi • Pɔcɩwaanaa • Ruwandaa • Sahara Kañɩnbʊsaɣ • Santrafri • Senegaalɩ • Siyeera –Leyɔnɩ • Soomaali • Sudaanɩ • Suudanɩ Hadɛ • Suwaaziilandɩ • Sambii • Sɩmbaabuwe • Tanzanii • Togo • Tuniizii • Ugandaa |